Bezumownie, ale z VAT
Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości również może podlegać opodatkowaniu VAT.
VAT jest podatkiem powszechnym, co wyraża się m.in. w definicji dostawy towarów i świadczenia usług, które zostały tak skonstruowane, aby system VAT mógł objąć każdą możliwą transakcję. Dla opodatkowania danej czynności z zasady wymagane jest jednak, aby została ona wykonana za wynagrodzeniem na podstawie istniejącego stosunku prawnego, co nie oznacza konieczności zawarcia umowy (pisemnej lub ustnej). Jak wskazuje TSUE w wydawanych wyrokach, wystarczające jest istnienie dorozumianego stosunku prawnego, w ramach którego jedna strona faktycznie „korzysta” ze świadczeń drugiej strony, która godzi się na to żądając jedynie zapłaty wynagrodzenia.
Taki też stan faktyczny ocenił Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 6 kwietna 2022 r., (sygn. 0112-KDIL1-1.4012.859.2021.3.JKU). Sprawa będąca przedmiotem wniosku dotyczyła wynagrodzenia żądanego przez właściciela nieruchomości tytułem bezumownego korzystania z lokalu po zakończeniu umowy najmu. Właściciel nie podejmował przy tym czynności zmierzających do usunięcia dotychczasowego najemcy z lokalu. W konsekwencji organ uznał, że pomiędzy właścicielem a „bezumownym” najemcą ma miejsce świadczenie usług opodatkowanych VAT. Uzasadniając swoje stanowisko stwierdził, że odszkodowanie wypłacane za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody nie podlega opodatkowania VAT, „inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) - z różnych względów - toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy”.
Podatnik VAT będący właścicielem, który nie podejmuje aktywnych działań w celu odzyskania rzeczy, w rzeczywistości godzi się na to, aby inny podmiot „bezumownie” z niej korzystał. Taka relacja nie czyni go poszkodowanym, lecz świadczącym usługi w rozumieniu VAT. W konsekwencji żądane przez niego odszkodowanie (rekompensata) z tytułu bezumownego korzystania będzie stanowiło podstawę opodatkowania VAT.
