Opodatkowanie dochodów z wywłaszczenia nieruchomości
Skutki podatkowe otrzymania przez podatnika odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości są odmienne od sprzedaży nieruchomości.
W przypadku, gdy nieruchomość znajdująca się w rękach prywatnych jest potrzebna do celów realizacji celu publicznego może nastąpić jej wywłaszczenie. Jedną z form wywłaszczenia może być pozbawienie (za odszkodowaniem) prawa własności nieruchomości. Skutki otrzymania odszkodowania za pozbawienie prawa własności nieruchomości były przedmiotem interpretacji indywidualnej z dnia 30 kwietnia 2018 r. (0115-KDIT2-2.4011.31.2018.2.ŁS).
Kluczową kwestią jest w tym przypadku ustalenie źródła przychodów. W ocenie Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej odpłatne zbycie nieruchomości (o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt. 8 PIT) jest przeniesieniem własności opartym na woli stron (jak w przypadku umowy sprzedaży), a nie na jednostronnym akcie administracyjnym (z czym mamy do czynienia w przypadku decyzji wywłaszczeniowej). W związku z tym dochód uzyskany z tytułu wywłaszczenia nieruchomości nie mieści się w źródle przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości, ale w przychodach z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt. 9 PIT). W tym zakresie Dyrektor KIS wskazał na otwarty charakter przychodów z innych źródeł.
Powyższa klasyfikacja przychodów powoduje, że w zakresie przychodów z tytułu odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości nie mają zastosowania przepisy dotyczące:
- zwolnienia podatkowego, związanego z przeznaczeniem dochodów uzyskanych ze zbycia nieruchomości na realizację własnych celów mieszkaniowych (art. 21 ust. 1 pkt. 131 PIT),
- kosztów uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości (art. 22 ust. 6c-6d CIT).
Jednocześnie Dyrektor KIS odniósł się do art. 21 ust. 1 pkt. 29 PIT, który dotyczy zwolnienia z opodatkowania przychodów uzyskanych z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Organ podatkowy wyjaśnił, że możliwość skorzystania ze zwolnienia nie jest ograniczona tylko do odszkodowań wypłacanych na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, ale również odszkodowań wypłacanych na podstawie innych ustaw, które dotyczą gospodarki nieruchomościami (w analizowanej interpretacji wywłaszczenie było dokonywane na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych).
Aby skorzystać ze zwolnienia nie mogą zostać łącznie spełnione następujące przesłanki:
- nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego lub odpłatnym zbyciem,
- cena nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny zbycia.
W analizowanej sytuacji została spełniona pierwsza przesłanka (nabycie nieruchomości nastąpiło w sierpniu 2015 r., a w sierpniu 2016 . zostało wszczęte postępowanie wywłaszczeniowe – złożenie wniosku przez zarządcę drogi o wydanie decyzji zezwalającej na realizację inwestycji drogowej). Zdaniem organu nie jest istotny moment ustalenia wysokości odszkodowania (październik 2017 r.)
Natomiast w stosunku do drugiej przesłanki istotne znaczenie, ma fakt, że wywłaszczeniu podlegała tylko część działki zakupionej przez podatniczkę. W związku z tym wskazała, że nie w stanie wskazać, jaka była cena nabycia tej części działki, która podlegała wywłaszczeniu. W tym zakresie organ podatkowy wskazał, że aby określić, czy będzie możliwe skorzystanie ze zwolnienia, niezbędne będzie określenie ceny nabycia wywłaszczonej części działki, np. w drodze opinii rzeczoznawcy majątkowego.
