Wydatek nie musi prowadzić do powstania przychodu, aby go uznać za koszt podatkowy
Nie jest konieczne, aby wydatek faktycznie przełożył się na uzyskanie przychodu, aby zaliczyć go do kosztów podatkowych.
Podatnik podejmując decyzje gospodarcze może oczekiwać, że poniesiony wydatek przełoży się w przyszłości na przychód. Jednakże brak przychodu nie dyskwalifikuje takiego wydatku jako koszt uzyskania przychodu, ponieważ nie każdy koszt zaplanowany do poniesienia przez przedsiębiorcę jest kosztem efektywnym przynoszącym oczekiwane rezultaty.
Zgodnie z art. 12 ust. 3 Ustawy CIT za przychody związane z działalnością gospodarczą uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.
Natomiast art. 15 ust. 1 Ustawy CIT stanowi, iż kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 Ustawy CIT.
W zakresie uznania przez podatnika wydatku za koszt uzyskania przychodu toczył się spór przed WSA. Naczelnik Urzędu Skarbowego w wydanej wobec podatnika decyzji stwierdził nieprawidłowości w ustaleniu dochodu do opodatkowania wynikające z zawyżenia kosztów, co w odczuciu organu podatkowego stanowiło naruszenie odpowiednio art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 15 ust. 1 Ustawy CIT.
Spółka w odwołaniu do Dyrektora Izby Skarbowej uzasadniała, że koszty, które poniosła były związane z korzyściami, jakie przeprowadzone działania miały jej przynieść. Po rozpatrzeniu wniesionego odwołania, Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Jego zdaniem podmiot gospodarczy, którego celem jest osiąganie zysków poprzez maksymalizację przychodów bądź ograniczanie kosztów, nie podjąłby ryzyka wyłącznie w oparciu o przewidywane, obarczone dużą dozą prawdopodobieństwa zyski.
Spółka wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, zarzucając organowi podatkowemu m. in. naruszenie przepisów Ustawy CIT poprzez zakwestionowanie wyniku podatkowego spółki ze względu na uznanie, że inwestycja spółki nie była racjonalna pod względem ekonomicznym i w efekcie uznanie, że spółka w badanym okresie zaniżyła zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób prawnych, gdy tymczasem wszystkie warunki wynikające z przepisów Ustawy CIT dla rozliczenia przez spółkę przychodów i kosztów w jej ocenie zostały spełnione.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy, w wyroku z 11 grudnia 2019 r. (I SA/Bd 658/19), uznał że decyzja organu podatkowego naruszała prawo i w tak zarysowanym sporze między stronami należało rację przyznać spółce.
Zdaniem sądu przez słowo "cel" użyte w art. 15 ust. 1 Ustawy CIT należy rozumieć dążenie do osiągnięcia jakiegoś stanu rzeczy, w tym przypadku przychodu. Poszczególne wydatki mogą realizować ten cel w sposób bardziej lub mniej intensywny. Ustawodawca nie posługuje się natomiast słowem "skutek". Dążenie podatnika ma przymiot celowości, jeżeli na podstawie dostępnej wiedzy można zasadnie uznać, że poniesiony koszt jest ukierunkowany na osiągnięcie przychodu. Wystarczy więc sama możliwość uzyskania w przyszłości przychodu z tytułu poniesionego wydatku.
Ocena celowości wydatku, tj. jego zdolności do wytworzenia przychodu, jest pewną prognozą. Trzeba bowiem mieć na uwadze fakt, że decyzje ekonomiczne są podejmowane w warunkach niepewności i ryzyka. Nie sposób zatem wymagać od podatnika pełnej skuteczności działania. W żadnych warunkach podatnik nie ma gwarancji skutecznego działania, tj. pewności uzyskania przychodu, bowiem zbyt wiele jest niewiadomych, które o tym łącznie decydują.
Innymi słowy, za koszty uzyskania przychodów należy uznać wszystkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione oraz definitywnie poniesione wydatki, których celem jest osiągnięcie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie ich źródła, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. W sytuacji zatem, gdy podatnik podejmuje racjonalne decyzje gospodarcze można oczekiwać, że poniesiony wydatek przyniesie przychód.
Jednak brak skutku (przychodu) nie dyskwalifikuje wydatku jako kosztu uzyskania przychodu. Nie każdy koszt celowy jest kosztem efektywnym, przynoszącym oczekiwane następstwo. Definicja kosztów uzyskania przychodu jest na tyle szeroka, że zasadniczo każdy wydatek poniesiony z zamiarem osiągnięcia przychodu powinien być uznany za koszt jego uzyskania.
Momentem decydującym o zaliczeniu wydatku do kosztów uzyskania przychodu jest moment dokonania wydatku. Organ podatkowy weryfikuje działania podatnika z perspektywy upływu czasu, a więc "ex post". Wiedza organu podatkowego o zdarzeniach mających wpływ na powstanie przychodu różni się zatem od wiedzy podatnika w chwili, gdy dokonywał on wydatku. Organ podatkowy powinien więc oceniać celowość działań podatnika mając na względzie warunki i czas ich podejmowania.
Kryterium racjonalności działań podatnika, który dokonał wydatku z myślą o osiągnięciu przychodu podlega ocenie organów podatkowych, jednak organ nie może w tej ocenie zastępować podatnika i decydować o tym co jest bardziej opłacalne dla przedsiębiorcy. O sposobie prowadzenia działalności gospodarczej decyduje podatnik i do niego należy ocena oraz wybór sposobów działania, bez ingerencji organu podatkowego. To on ponosi ryzyko gospodarcze podjętych przedsięwzięć, a nie organ.
Reasumując stwierdzić należy, że kryterium racjonalności działań podatnika podlega ocenie organu podatkowego, jednak organ nie może w sposób generalny kwestionować decyzji gospodarczych podejmowanych przez przedsiębiorców. O sposobie prowadzenia działalności gospodarczej decyduje podatnik i to do niego należy wybór odpowiednich rozwiązań ekonomicznych, bez ingerencji organu podatkowego. Ze stanowiskiem organu można byłoby się zgodzić, gdyby działanie skarżącej nie miało jakiegokolwiek sensu i bezsprzecznie byłoby pozbawione przymiotu "celowości". Organ nie wykazał jednak, aby taka sytuacja zaistniała w rozpatrywanej sprawie.
Orzeczenie WSA jest nieprawomocne.
