Działalność nierejestrowana to kłopot dla zlecającego (opublikowano w Dzienniku Gazeta Prawna, 22.05.2018 r.)
Instytucja działalności nierejestrowanej nastręcza przedsiębiorcom wielu praktycznych kłopotów. Nie jest wiadomo, jak rozliczać PIT, gdy usługi świadczone w ramach nierejestrowanej działalności są wykonywane na rzecz podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą.
Czy umowa zlecenia zawarta z osobą prowadzącą działalność nierejestrowaną zobowiązuje płatnika do zakwalifikowania wypłacanych należności do przychodów z działalności wykonywanej osobiście?
Zgodnie z dodanym art. 20 ust. 1ba ustawy o PIT, przychody z tzw. działalności nierejestrowanej stanowią przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9.
Od takich przychodów podatnik sam opłaca podatek dochodowy na koniec roku w swoim indywidualnym zeznaniu podatkowym. Zatem podmiot wypłacający należność za zakupione usługi i towary od osoby fizycznej, która prowadzi działalność nierejestrowaną nie pełni funkcji płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych. Ale czy na pewno?
Jak rozliczać umowy zlecenia
Problem polega na tym, że od wielu lat w ustawie o PIT wymienione jest również inne źródło przychodów, mianowicie przychody z działalność wykonywanej osobiści, o których mowa w art. 13 pkt 8 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 2. Do przychodów z z działalności wykonywanej osobiście należy zaliczać przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.
W praktyce niejednokrotnie może się zdarzyć, że podmiot prowadzący działalność gospodarcza (osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej) zawrze umowę zlecenia z osobą prowadzącą właśnie działalność nierejestrowaną.
Co w takiej sytuacji? Czy rzeczywiście podmiot wypłacający należność nie będzie zobowiązany do naliczania i potrącania zaliczek na PIT? Jakie okoliczności będą decydujące dla poprawnego zakwalifikowania wypłacanej należności do odpowiedniego źródła przychodów tj. do:
- przychodów z działalności wykonywanej osobiście (do których zalicza się przychody z umowy zlecenia), czy
- przychodów z innych źródeł (do których zalicza się działalność niezarejestrowaną)?
Na te pytania nie znajdziemy dziś odpowiedzi w przepisach podatkowych.
Sposób dokumentowania
Z nowej definicji działalności nierejestrowanej nie wynika, aby była ona dozwolona jedynie w przypadku świadczenia usług na rzecz ludności, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Jedynym kryterium odróżniającym działalność gospodarczą nierejestrowaną od działalności wymagającej rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) jest wielkość miesięcznych należnych przychodów w kwocie nieprzekraczającej aktualnie 1050 zł.
Działalność nierejestrowaną można zatem wykonywać również na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą (firm).
Powstaje zatem pytanie, jak firma wypłacająca należność osobie fizycznej prowadzącej działalność nierejestrowaną powinna dokumentować wydatki, by móc je zaliczyć do swoich kosztów uzyskania przychodów. Czy wystarczające w tym wypadku będzie jakiekolwiek pokwitowanie przyjęcia należności, oświadczenie, przelew na konto? Czy też może osoba prowadząca działalność nierejestrowaną ma obowiązek wystawiać rachunki, zgodnie z art. 87 ordynacji podatkowej? Przepis ten nakłada obowiązek wystawienia faktury na podatników prowadzących działalność gospodarczą. Tym czasem działalność niewymagająca rejestracji, zgodnie z literalnym brzmieniem art. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców nie stanowi w ogóle działalności gospodarczej.
Bez informacji PIT-8C
Zasadą jest, że gdy podatnik PIT uzyskuje przychody zaliczane przez ustawodawcę do pozostałych źródeł przychodów, płatnicy mają obowiązek wystawiać informację podatkową na formularzu PIT-8C. Stanowi o tym, art. 42 ustawy o PIT. Należy jednak zaważyć, że przepis ten odsyła wprost do dochodów (przychodów) wskazanych w art. 20 ust. 1. Natomiast przychody z działalności nierejestrowanej, mimo że stanowią przychód kwalifikowany do pozostałych źródeł przychodów, zostały umiejscowione w art. 20 ust. 1ba. Zatem informacja podatkowa PIT-8C nie obejmuje przychodów z działalności nierejestrowanej.
Artykuł opublikowano w Dzienniku Gazeta Prawna, 22.05.2018 r. (Działalność nierejestrowana to kłopot dla zlecającego)
