Najem „krótkoterminowy” w fundacji rodzinnej – kolejny pozytywny wyrok WSA, a zapowiedzi zmian w opodatkowaniu fundacji rodzinnych
Nadrzędnym celem fundacji rodzinnej jest zabezpieczenie majątku, jego pomnażanie oraz spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów.
Fundacja rodzinna nie jest podmiotem stricte gospodarczym, ale w pewnym zakresie może działalność gospodarczą prowadzić – chociażby dla potrzeb pomnażania posiadanego majątku, a więc spełniania jednej z podstawowych, określonych przez ustawodawcę funkcji.
Na gruncie prawa podatkowego fundacja rodzinna jest podatnikiem CIT zwolnionym podmiotowo. W praktyce, zwolnienie to zdaje się mieć charakter podmiotowo-przedmiotowy. Fundacja rodzinna jest zwolniona z podatku, jednak zwolnienie to podlega pewnym ograniczeniom. Przepisy ustawy o fundacji rodzinnej wskazują, że fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie ściśle określonym przez art. 5 ustawy z 26 stycznia 2026 r. o fundacji rodzinnej. Wspomniane zwolnienie z CIT dotyczy natomiast wyłącznie działalności dozwolonej – jeżeli fundacja rodzinna osiągnie dochody z działalności gospodarczej, której przedmiotem są czynności inne niż wskazane w art. 5 przywołanej wcześniej ustawy, to nie dość, że nie korzysta w odniesieniu do nich ze zwolnienia, to ponadto obowiązana jest odprowadzić od nich podatek dochodowy według stawki 25%.
W zakres dozwolonej działalności gospodarczej fundacji rodzinnej wchodzi m.in. najem, dzierżawa lub udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie. Od początku funkcjonowania instytucji fundacji rodzinnej w polskim porządku prawnym istnieją wątpliwości w odniesieniu do tzw. „najmu krótkoterminowego”, a więc np. wynajmowania przez fundację rodzinną nieruchomości na doby, jako apartamentów wypoczynkowych. W zakresie tym istnieje spór pomiędzy podatnikami i sądami, a administracją skarbową. Podatnicy, których stanowiska podzielają sądy administracyjne uważają, że przy obecnym brzmieniu przepisów nie ma podstaw, by traktować najem krótkoterminowy jako działalność niedozwoloną. Ten w pewien sposób specyficzny rodzaj najmu (charakteryzujący się mniejszym stopniem sformalizowania, brakiem kaucji itd.) nie został kompleksowo uregulowany w polskim porządku prawnym, a więc należy się w jego przypadku odnosić do przepisów kodeksu cywilnego, dotyczących „zwykłego” najmu. W ocenie sądów nie jest zasadnym uzależnianie prawa do zwolnienia z CIT fundacji rodzinnej od długości obowiązywania umowy najmu. Należy ponadto zwrócić uwagę, że obecna konstrukcja przepisu art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej, pozwala oprócz najmu i dzierżawy na „udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie”. Nawet jeżeli „najem krótkoterminowy” nie jest (zdaniem organów podatkowych) tym rodzajem najmu, o który chodziło ustawodawcy w przepisach określających katalog dozwolonej działalności fundacji rodzinnej, to mógłby wówczas stanowić właśnie udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie. Przy takiej konstrukcji przepisów zdaje się więc, że wynajmowanie posiadanych przez fundację rodzinną nieruchomości na doby, powinno korzystać ze zwolnienia z CIT – albo jako rodzaj najmu (o którym mowa w kodeksie cywilnym) albo też jako udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie.
Ku takiemu twierdzeniu przychyliły się już trzy wojewódzkie sądy administracyjne (w łącznie czterech wyrokach):
- w Gdańsku – w wyroku z 19 czerwca 2025 r. sygn. I SA/Gd 219/24,
- we Wrocławiu – w wyroku z 26 marca 2025 r. sygn. I SA/Wr 807/24 oraz
- w Bydgoszczy – w wyrokach I SA/Bd 107/25 z 9 kwietnia 2025 r. oraz I SA/Bd 315/25 z 5 sierpnia 2025 r.
Odmiennie stanowisko konsekwentnie prezentuje w interpretacjach indywidualnych Dyrektor KIS. W jego ocenie najem krótkoterminowy nie mieści się w działalności dozwolonej fundacji rodzinnych, nie korzysta ze zwolnienia z CIT, a tym samym uzyskane z niego dochody podlegają opodatkowaniu 25% CIT.
O kontrowersjach wokół najmu krótkoterminowego w fundacjach rodzinnych wspominaliśmy już w naszym kwietniowym newsletterze (link) wskazując wówczas, że w sprawach z tego zakresu warto zachować cierpliwość z uwagi na fakt, że wszystkie dotychczasowe orzeczenia są nieprawomocne (w sprawach dot. najmu „krótkoterminowego” orzekały dotychczas wyłącznie wojewódzkie sądy administracyjne, a od ich wyroków organ interpretacyjny złożył skargi kasacyjne do NSA). Uzasadnionym było więc niecierpliwe wyczekiwanie wyroków NSA w tych sprawach, które nawet w przypadku utrzymania przez Dyrektora KIS profiskalnej wykładni przepisów, dawałyby duże szanse na owocne dochodzenie przez fundacje rodzinne swoich praw przez sądami administracyjnymi.
Kolejny pozytywny wyrok WSA może jednak niestety nie mieć większego znaczenia w trwałym „uzyskaniu” przez fundacje rodzinne możliwości nieopodatkowanego prowadzenia działalności gospodarczej w przedmiocie najmu krótkoterminowego. Ministerstwo Finansów ogłosiło bowiem niedawno, że prowadzi prace nad zmianami w przepisach regulujących opodatkowanie fundacji rodzinnych, obejmujące m.in. jednoznaczne wyłączenie ze zwolnienia z CIT dochodów fundacji rodzinnej z działalności polegającej na wynajmie nieruchomości na doby. Nowelizacja miałaby wejść w życie od 1 stycznia 2026 roku, ale na razie nie przedstawiono jeszcze projektu ustawy zmieniającej. Nadal pozostaje więc czekanie, jednak w obecnych okolicznościach nie na orzeczenia NSA, a bardziej na przedstawienie konkretnych założeń w sprawie zmian przepisów dotyczących fundacji rodzinnych i ich opodatkowania.
Kontakt:
Piotr Kuś
p.kus@doradca.lublin.pl
tel. 81 532 23 75 w. 343
