Objaśnienia dotyczące klauzuli rzeczywistego właściciela

Długo wyczekiwane objaśnienia podatkowe dotyczące klauzuli rzeczywistego właściciela, w kontekście podatku u źródła zostały opublikowane.

Jedną z kwestii wzbudzających istotne wątpliwości w zakresie podatku u źródła stał się obowiązek badania przez płatnika, czy podmiot któremu jest wypłacana należność jest jej rzeczywistym właścicielem. Biorąc pod uwagę konieczność dochowania należytej staranności przez płatnika, jest to niezbędne, aby wypłacić dochody z zastosowaniem preferencji w poborze podatku u źródła, takich jak:

• zwolnienie z podatku u źródła na podstawie przepisów ustawy o CIT,
• niepobieranie podatku u źródła na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania,
• zastosowanie niższej stawki podatku na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Wydane objaśnienia podatkowe powinny dawać odpowiedź na niektóre istotne kwestie.

W objaśnieniach zwrócono uwagę na przesłanki, które powinien spełniać kontrahent, aby był uznany za rzeczywistego właściciela należności:

• otrzymanie danej należności dla własnej korzyści,
•  brak zobowiązania do przekazania całości lub części należności,
•  prowadzenie rzeczywistej działalności gospodarczej.

Przy czym dwie pierwsze przesłanki funkcjonalnie należy traktować jako jedna. Powodują one, że rzeczywistym właścicielem należności nie można uznać podmiotu który jest dla niej tylko pośrednikiem (np. w niedługim czasie dokonuje jej przekazania do innego podmiotu).

Natomiast przesłanka prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej powoduje że należy zbadać czy podatnik posiada niezbędny substrat majątkowy i osobowy do prowadzenia danego rodzaju działalności. Powyższe ma na celu wykluczenie podmiotów, które są tylko pozorne. 

Jedną z istotnych rzeczy, do których odnoszą się objaśnienia jest to, że badanie rzeczywistego właściciela odnosi się do tzw. płatności biernych, tj. należności z tytułu:

• należności licencyjnych,
• odsetek,
• dywidend.

Przy czym ten obowiązek występuje zarówno wówczas, gdy dana umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania wprowadza klauzulę rzeczywistego właściciela, jak i wówczas gdy nie posiada uregulowań w tym zakresie. W treści objaśnień nie odniesiono się również do kwestii minimalnej wartości wypłaty, która obliguje płatnika do weryfikacji, czy jego kontrahent jest rzeczywistym właścicielem należności.

Wprost zostało wskazane, że obowiązku badania, czy kontrahent jest rzeczywistym właścicielem należności nie ma w przypadku usług niematerialnych (np. usługi doradcze i reklamowe).

W ramach objaśnień wskazano, że zakres obowiązków nałożonych na płatnika jest zależny od tego czy wypłata jest dokonywana na rzecz powiązanego, czy też niepowiązanego podatnika. W przypadku bowiem wypłaty na rzecz powiązanego podmiotu nie jest wystarczające pozyskanie jedynie oświadczenia od podatnika. Dodatkowo powinny zostać pozyskane inne dokumenty (np. stosowne umowy, sprawozdania finansowe). Natomiast w przypadku wypłaty na rzecz podmiotu niepowiązanego najważniejsze jest posiadanie certyfikatu rezydencji oraz oświadczenia o spełnieniu warunku rzeczywistego właściciela.

Co istotne, w objaśnieniach potwierdzono możliwość zastosowania koncepcji „look-through approach”, polegającej na tym, że płatnik ma możliwość zastosowania preferencji w poborze podatku u źródła również w sytuacji, gdy podmiot któremu wypłacił wynagrodzenie jest jedynie pośrednikiem, a finalnie wypłacona przez niego należność trafia do podmiotu, który jest jej rzeczywistym właścicielem. Co ważne dla zastosowania tej koncepcji istotna jest tożsamość przedmiotu wypłaty. Jednocześnie objaśnienia wskazują, ze kolejne podmioty w łańcuchu muszą spełniać warunki wynikające z przepisów. w przypadku zwolnień z podatku u źródła na mocy ustawy powyższe oznacza spełnianie warunku rezydencji w innym Państwie UE lub EOG – a w przypadku dywidendy również w Polsce, a także występowanie odpowiednich powiązań).

Co istotne omawiane objaśnienia zawierają przykłady, które powinny ułatwić zrozumienie treści objaśnień.

Z treścią objaśnień (Objaśnienia podatkowe z 3 lipca 2025 r. - Stosowanie tzw. klauzuli rzeczywistego właściciela dla celów podatku u źródła) można zapoznać się na stronie Ministerstwa Finansów (link).