Ulga termomodernizacyjna pod lupą NIK – czy można łączyć ją z dofinansowaniem z Programu „Czyste Powietrze”?
Według najnowszego raportu Najwyższej Izby Kontroli aż 43% czynności sprawdzających prowadzonych przez urzędy skarbowe w latach 2022–2024 ujawniło nieprawidłowości w rozliczaniu ulgi termomodernizacyjnej.
Błędy w zeznaniach pojawiały się w szczególności, gdy podatnicy łączyli ww. ulgę z dofinansowaniami z programów pro-ekologicznych takich jak „Czyste Powietrze”.
W świetle obowiązujących przepisów, korzystanie z równoległych form wsparcia prowadzi do utracenia prawa do ulgi w części sfinansowanej lub zwróconej podatnikowi w jakiejkolwiek formie co wiąże się z obowiązkiem zwrotu odliczeń wraz z odsetkami. Dlatego, jeżeli korzystasz z ulgi termomodernizacyjnej albo planujesz to w przyszłości – sprawdź poniższe zasady rozliczeń!
Warunki stosowania ulgi podatkowej:
Ulga termomodernizacyjna funkcjonuje w polskim systemie podatkowym od 2019 roku i została wprowadzona jako jedno z narzędzi wspierających walkę ze smogiem i poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych.
Preferencja przysługuje właścicielom i współwłaścicielom domów jednorodzinnych, którzy mogą odliczyć od dochodu (lub przychodu, jeżeli rozliczają się ryczałtem) wydatki na zakup materiałów budowlanych, urządzeń oraz usług związanych z termomodernizacją, przy czym:
- łączna kwota odliczeń nie może przekroczyć 53 tys. zł rocznie (niezależnie od liczby realizowanych inwestycji) – limit ten przypada na każdego podatnika z osobna tzn. że w przypadku małżonków rozliczających się wspólnie zwiększa się on do 106 tys. zł),
- inwestycję termomodernizacyjną należy zakończyć w ciągu 3 lat – licząc od końca roku, w którym poniesiono pierwszy wydatek,
- wydatki podlegające odliczeniu muszą być udokumentowane fakturami VAT.
Ulga termomodernizacyjna a Program „Czyste powietrze”:
Zgodnie z art. 26h ust. 5 ustawy o PIT – odliczeniu w ramach ulgi nie podlegają wydatki w części, w jakiej zostały: „sfinansowane (dofinansowane) ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej lub wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej lub zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie".
Oznacza to, że wydatków zwróconych w ramach dotacji (np. z programu „Czyste Powietrze”) nie można odliczyć w ramach ulgi termomodernizacyjnej. Okoliczność ta ogranicza, lecz nie wyłącza prawa do skorzystania z ulgi podatkowej – odliczenie to przysługuje nadal, jednak wyłącznie w odniesieniu do tej części wydatków, których faktyczny ciężar ekonomiczny poniósł podatnik (tj. kosztów niezwróconych w ramach dofinansowania).
Najczęstsze błędy podatników – wyniki kontroli Najwyższej Izby Kontroli
Jak raportuje NIK, najczęściej stwierdzanymi przez organy podatkowe naruszeniami było: przekroczenie ustawowego limitu odliczeń (53 tys. zł) oraz równoczesne korzystanie z ulgi i uzyskiwania dofinansowań z programów pro-ekologicznych.
Wykrycie przypadków, w których podatnik korzystał z ulgi i jednocześnie otrzymał dofinansowanie, jest jednak znacznie trudniejsze z powodu braku wymiany danych między urzędami. Jak zauważa NIK: „Krajowa Administracja Skarbowa nie dysponuje dziś bezpośrednim dostępem do danych o beneficjentach programów dotacyjnych, co znacząco utrudnia realną ocenę skali nadużyć”.
Raport NIK odnosi się również do objaśnień podatkowych wydanych przez ministra finansów 30 marca 2023 roku. Zgodnie z nimi, jeśli podatnik otrzymał dofinansowanie w roku następującym po skorzystaniu z ulgi, ma obowiązek wykazać wartość otrzymanego zwrotu w zeznaniu PIT – doliczając ją do dochodu lub przychodu – albo złożyć korektę wcześniejszego zeznania. NIK podkreśla, że bardziej korzystnym (i bezpiecznym) rozwiązaniem jest doliczenie przychodu w roku otrzymania dotacji. Korekta wcześniejszego zeznania wiąże się bowiem z obowiązkiem zapłaty odsetek od zaległości podatkowej.
Tym samym, w przypadku:
1) otrzymania dofinansowania przed odliczeniem ulgi:
- oblicz proporcję uzyskanego dofinansowania względem wydatków poniesionych na termomodernizację,
- zastosuj ulgę termomodernizacyjną w części wydatków niezwróconych w ramach dofinansowania – z zachowaniem warunków i limitów wynikających z ustawy.
2) otrzymania dofinansowania po odliczeniu ulgi:
- nie koryguj zeznania – to może oznaczać odsetki!
- dolicz kwotę dotacji do dochodu (lub przychodu) w zeznaniu za rok, w którym otrzymałeś środki z programu.
Izba zasugerowała także rozwiązanie polegające na uzupełnieniu rocznych formularzy zeznań PIT o nową rubrykę, w której podatnicy mogliby wskazywać kwotę doliczenia wydatków uprzednio odliczonych w ramach ulgi. Brak takiego pola sprawia, że Ministerstwo Finansów nie posiada pełnych danych o skali korekt i doliczeń, co z kolei utrudnia ocenę ryzyka nadużyć w korzystaniu z ulgi.
Wnioski płynące z raportu NIK są jednoznaczne. Ulga termomodernizacyjna pozostaje ważnym instrumentem wspierającym ekologiczne inwestycje, jednak wymaga lepszych narzędzi kontrolnych i większej świadomości wśród podatników.
Aby uniknąć konsekwencji związanych z niepoprawnym rozliczeniem ulgi termomodernizacyjnej, podatnicy powinni uważnie monitorować źródła finansowania podejmowanych przez nich inwestycji – w razie uzyskania zwrotu kosztów w formie dofinansowania nie powinni stosować (w tej części) ulgi podatkowej.
