Umowa zlecenia ze studentem – a ZUS
O obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne decyduje to za jaki okres przysługuje wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia, a nie to kiedy zostanie wypłacone.
Przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń społecznych ucznia lub studenta, który wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia nie ma znaczenia jego obywatelstwo, ani kraj odbywania nauki lub studiów.
- Tak wskazuje ZUS w piśmie z dnia 1 października 2024 r. Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych DI/100000/43/838/2024.
Zapytanie dotyczyło skierowane do ZUS dotyczyło zatrudniania na umowę zlecenia osób mających status ucznia oraz studenta. Zdarza się, że osoby takie pracują w miesiącu, w którym posiadają status ucznia, a wynagrodzenie wypłacane jest w kolejnym miesiącu, w którym już nie mają statusu ucznia (np. zleceniobiorca uczy się w sierpniu będąc uczniem, a wypłatę ma 10 września, gdzie od 1 września nie posiad statusu ucznia. Dodatkowo zapytano również, jak postąpić ma zleceniodawca, kiedy w ciągu świadczenia pracy w danym miesiącu dochodzi do wygaśnięcia statusu studenta (tj. zdania egzaminu dyplomowego).
ZUS, w odpowiedzi wskazuje, że w myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 6 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osobami z nimi współpracującymi, o ile nie są uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 roku życia.
Zatem ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych uzależnia wyłączenie umowy ze składek, od wieku oraz posiadania przez Zleceniobiorcę statusu ucznia lub studenta. Osoba, która posiada status ucznia lub studenta do ukończenia 26 lat nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani obowiązkowo, ani dobrowolnie z tytułu umowy zlecenia.
Dla ustalenia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za osobę posiadającą status ucznia lub studenta za kluczowe i pierwszorzędne znaczenie ma ustalenie okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia, a dopiero po dokonaniu tego ustalenia - należy ustalać wysokość podstawy wymiaru składki, termin i sposób jej rozliczenia. Istotnym jest, że obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym cechuje nadrzędność względem obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne, zaś obowiązek składkowy ma charakter pochodny (wtórny) wobec obowiązku podlegania ubezpieczeniom. Innymi słowy, obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne istnieje (może istnieć) tylko wtedy, gdy istnieje obowiązek ubezpieczeń społecznych (obowiązek podlegania tym ubezpieczeniom).
Skoro obowiązek opłacania składek stanowi kwestię pochodną względem obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym to nie ma uzasadnienia dla opłacania składek za okres, w którym dana osoba w ogóle nie była objęta obowiązkiem ubezpieczeń społecznych. Zatem o obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne decyduje to za jaki okres przysługuje wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia, a nie to kiedy zostanie wypłacone.
Jeżeli zaś zleceniobiorca, który nie ukończył 26 lat utracił status ucznia/studenta lub który posiada status ucznia/studenta, ale ukończył 26 lat w trakcie miesiąca składki na ubezpieczenia społeczne należy opłacać proporcjonalnie do liczby dni podlegania przez zleceniobiorcę obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.
Dodatkowo warto wskazać, że w piśmie z dnia 15 stycznia 2025 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej BM-II.059.1.746.2024, które ma na celu ujednolicić postępowania ZUS w całym kraju wskazuje się, że przy ustalaniu obowiązku (a ściślej braku obowiązku) ubezpieczeń społecznych studenta, który wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia, znaczenie ma jedynie to, czy osoba ta posiada aktualny status studenta i nie ukończyła 26 roku życia. Dla celów ubezpieczeń społecznych za studenta uznaje się osobę, która rozpoczyna studia i nabywa prawa studenta z chwilą złożenia ślubowania. Przyjęcie na studia następuje przez rekrutację, potwierdzenie efektów uczenia się, przeniesienie z innej uczelni lub uczelni zagranicznej. Statusu studenta nie posiadają natomiast uczestnicy studiów doktoranckich oraz uczestnicy studiów podyplomowych.
ZUS uznaje za studenta osobę od daty przyjęcia w poczet studentów uczelni i złożenia ślubowania, do chwili ukończenia przez nią studiów lub daty skreślenia z listy studentów. Jeżeli data ślubowania jest późniejsza niż 1 października danego roku kalendarzowego, wówczas zwolnienie z obowiązku ubezpieczeń obejmuje także okres między 1 października, a dniem ślubowania.
Ponadto ministerstwo wyjaśnia, że dniem ukończenia studiów jest: data złożenia egzaminu dyplomowego, a w przypadku studiów na kierunkach lekarskim, lekarsko-dentystycznym i weterynarii - data złożenia ostatniego wymaganego programem studiów egzaminu, natomiast w przypadku studiów na kierunkach farmacja i fizjoterapia, data zaliczenia ostatniej wymaganej programem studiów praktyki.
Bożena Nowicka
b.nowicka@doradca.lublin.pl
tel. 81 532 23 75 w. 342
