Podzielona płatność w VAT
Przepisy unijne upoważniają państwa członkowskie UE do stosowania procedur uszczelniających system VAT. W Polsce od kilku lat funkcjonują już dwie z nich, tj. procedura „odwrotnego obciążenia” oraz „odpowiedzialność solidarna” nabywcy za zobowiązania z tytułu VAT dostawcy.
Od przyszłego roku planowane jest wprowadzenie kolejnej - tzw. „mechanizmu podzielonej płatności”.
Na czym polega „podzielona płatność” w VAT?
Przy metodzie podzielonej płatności (tzw. „split payment”) nabywca dokonuje zapłaty za fakturę w ten sposób, że kwota netto wpłacana jest na bieżący rachunek bankowy sprzedawcy, natomiast kwota podatku trafia na odrębny rachunek dedykowany wyłącznie podatkowi VAT.
Co istotne, posiadacz rachunku VAT ma ograniczone możliwości dysponowania zgromadzonymi na tym rachunku środkami. Może z nich bowiem skorzystać jedynie w celu uregulowania:
- kwoty podatku z faktury przy dokonywanych płatnościach, pod warunkiem jednak, że kwota podatku zostanie przelana na rachunek VAT sprzedawcy,
- podatku na rachunek bankowy właściwego urzędu skarbowego.
Podzielona płatność w świetle projektowanych przepisów
DOBROWOLNOŚĆ
Projekt nowelizacji ustawy o VAT w zakresie wprowadzenia mechanizmu podzielonej płatności zakłada, że metoda ta będzie stosowana na zasadzie dobrowolności. Decyzję, czy z niej skorzystać podejmuje nabywca będący podatnikiem, który otrzymał fakturę. Sprzedawca nie będzie mógł odmówić przyjęcia zapłaty w tym trybie.
DOKONYWANIE ZAPŁAT METODĄ PODZILONEJ PŁATNOŚCI
Podatnik, który otrzyma fakturę z wykazaną kwotą podatku, w tym również dotyczącą zaliczki, będzie mógł zastosować metodę podzielonej płatności, polegającą na tym, że kwotę sprzedaży netto płaci na rachunek rozliczeniowy sprzedawcy, natomiast kwotę podatku - na rachunek VAT. Co ważne, metoda ta może być stosowana jedynie przy przelewach na rachunki prowadzone przez banki posiadające siedzibę w kraju (oraz przez SKOK-i).
Zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności odbywa się przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu, w którym należy wykazać:
1) numer faktury lub faktury korygującej, w związku z którą dokonywana jest płatność;
2) numer, za pomocą którego sprzedawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku (NIP);
3) kwotę wartości sprzedaży netto;
4) kwotę podatku.
Podzielona płatność może również dotyczyć zapłat dokonywanych za rachunki innego podatnika niż sprzedawca. W takim przypadku podatnik, który otrzymał zapłatę za „cudzą” fakturę, odpowiada solidarnie ze sprzedawcą - wystawcą faktury za niezapłacony VAT do transakcji nią udokumentowanej.
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z DOKONYWANIA ZAPŁAT METODĄ PODZIELONEJ PŁATNOŚCI
Nabywcy korzystający z mechanizmu podzielonej płatności będą mogli liczyć na pewne preferencje ze strony fiskusa. A mianowicie zastosowanie tego mechanizmu:
- wyłącza odpowiedzialność solidarną za zobowiązanie z tytułu VAT dostawcy towarów wymienionych w załączniku Nr 13 do ustawy o VAT (paliwa, stal, etc.);
- uwalnia podatnika od ryzyka dodatkowych sankcji w zakresie kwot podatku naliczonego wynikającego z faktur opłaconych przedmiotową metodą,
- zwalnia z obowiązku zapłaty podwyższonych odsetek od zaległości podatkowych, jeżeli 95% podatku naliczonego wykazanego w danej deklaracji VAT-7 wynika z faktur opłaconych metodą „split payment”.
Sprzedawcy również mogą uzyskać korzyść z posiadania rachunku VAT. Polegają one ona na tym, że:
- przy zapłacie podatku na rachunek urzędu skarbowego z rachunku VAT w terminie wcześniejszym, niż termin płatności podatku (przed 25 dniem następnego miesiąca), kwota podatku do zapłaty ulegnie „nieznacznemu” zmniejszeniu;
- w przypadku wnioskowania bezpośredniego zwrotu podatku na rachunek VAT, termin zwrotu wynosi 25 dni.
RACHUNEK VAT
Umożliwienie nabywcom zapłat metodą podzielonej płatności wymaga, aby każdy podatnik posiadał rachunek VAT. Kwestię tą rozwiązują nowe przepisy prawa bankowego, które wprowadzają wobec banków obowiązek otworzenia i prowadzenia rachunku VAT dla każdego posiadacza rachunku rozliczeniowego. Utworzenie rachunku VAT nie będzie wiązało się z zawarciem odrębnej umowy, ani też dodatkowymi opłatami (banki nie mogą pobierać dodatkowych opłat oraz prowizji z tego tytułu). Banki będą mały obowiązek utworzyć i prowadzić taki rachunek niejako automatycznie, w związku z prowadzeniem rachunku rozliczeniowego. Będą przy tym zobowiązane poinformować podatnika o numerze rachunku VAT oraz o zasadach i terminie informowania go o saldzie na tym rachunku.
Podatnik będzie posiadał rachunek VAT w każdym banku, w którym powadzony jest dla niego rachunek rozliczeniowy.
Dla aktualnych posiadaczy rachunków rozliczeniowych banki będą zobowiązane utworzyć rachunki VAT przed wejściem w życie „split payment”.
OBROTY NA RACHUNKU VAT
WPŁATY: Na rachunek VAT będą mogły wpływać środki pochodzące wyłącznie z:
- zapłaty kwoty VAT dokonanej przez kontrahenta przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu;
- zwrotu kwoty podatku otrzymanej z tytułu faktur korygujących in minus dotyczących upustów i rabatów, zwrotów towarów i usług oraz zwrotów zaliczek, otrzymanej o dostawcy przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu;
- zwrotu podatku przez urząd skarbowy.
WYPŁATY: Środki zgromadzone na rachunku VAT podatnik będzie mógł przeznaczyć na:
- zapłatę kwoty VAT z faktur zakupowych przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu (czyli, na rachunek VAT kontrahenta),
- zwrot kwoty VAT przypadającej na korekty sprzedaży in minus, przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu,
- zapłatę VAT na rachunek urzędu skarbowego,
Ponadto będzie możliwy przelew środków pomiędzy rachunkami VAT prowadzonymi dla podatnika w różnych bankach.
Środki na rachunku VAT będą oprocentowane, a odsetki zasilą rachunek rozliczeniowy podatnika.
NADWYŻKI: W przypadku powstania nadwyżki na rachunku VAT – co może mieć miejsce zwykle wówczas, gdy podatnik otrzymuje zapłaty metodą podzielonej płatności, podczas gdy sam z tej metody nie stosuje w pełnym zakresie - podatnik będzie mógł wnioskować o „zwolnienie” środków na tym rachunku. Naczelnik urzędu skarbowego na uzasadniony wniosek podatnika, w terminie 90 dni od jego otrzymania może postanowić o innym przeznaczeniu środków na rachunku VAT lub ich części niż wskazane powyżej, albo odmówić wyrażenia takiej zgody w drodze decyzji.
Naczelnik odmówi „zwolnienia” środków na rachunku VAT, jeżeli:
- podatnik wystawiał faktury, które nie dokumentowały rzeczywistych zdarzeń gospodarczych, lub
- w ciągu ostatnich 12 miesięcy podatnik uczestniczył w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, lub
- zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe nie zostanie wykonane (w szczególności, gdy podatnik trwale nie reguluje zobowiązań z tytułu VAT, wyzbywa się majątku, etc.), lub
- wobec podatnika toczy się postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa lub kontrola celno-podatkowa.
FUNKCJE GWARANCYJNE DLA FISKUSA
Wyłączenie środków zgromadzonych na rachunku VAT spod swobodnej dyspozycji posiadacza rachunku – i to zarówno w okresie prowadzenia działalności gospodarczej, jak i po jej zaprzestaniu, czy wykreśleniu z rejestru podatników - stanowi dla organów podatkowych zabezpieczenie otrzymania zapłaty podatku przynajmniej do wysokości tych środków.
Podsumowując …
Projektowane przepisy wyraźnie chronią interesy fiskusa, i w niewielkim stopniu równoważą je z interesami podatników. Wypada jednak zauważyć, że na aktualnym etapie prac nad nowelizacją trudno przewidzieć, w jakim ostatecznie kształcie mechanizm podzielonej płatności zostanie wprowadzony, jak i odgadnąć, czym w istocie jest dedykowany komunikat przelewu oraz jak będzie funkcjonował.
Można jednak przyjąć, iż pomimo szeregu wątpliwości, jak i konieczności przygotowania się na nowe rozwiązanie przez podatników, organy podatkowe, a w szczególności przez banki, z uwagi na spodziewaną skuteczność tego narzędzia w walce z wyłudzeniami VAT, w krótkim czasie podzielona płatność zostanie wprowadzona. Wtedy też dowiemy się, czy będzie to model zaproponowany w projekcie ustawy zmieniającej, czy w innej zmodyfikowanej formie.
Póki co, warto pamiętać, że skorzystanie z podzielonej płatności w żadnym przypadku nie będzie stanowiło samodzielnej podstawy do odliczenia podatku z faktury, ani też chroniło przed kwestionowaniem dokonywanych odliczeń. Warunki powstania prawa do odliczenia VAT naliczonego pozostają bowiem bez zmian. Zapłata metodą podzielonej płatności, co najwyżej będzie wskazywała na „podatkową dobrą wolę” płacącego.
Projekt z dnia 12 maja 2017 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw.
