Niejednolite stanowiska fiskusa w zakresie przychodu z umorzenia odsetek
Odsetki wywołują skutek podatkowy w postaci przychodu albo kosztu uzyskania przychodu jedynie w przypadku ich faktycznego otrzymania albo dokonania zapłaty.
Ustawa o CIT zawiera przykładowy katalog zdarzeń uznanych za przychody podatkowe. Do przychodów podatkowych zalicza się w szczególności wartość nieodpłatnych świadczeń oraz wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań. Są to przysporzenia majątkowe podatnika o charakterze trwałym, powodujące wzrost jego majątku.
W przepisach omawianej ustawy przewidziano szczególny tryb opodatkowania odsetek od należności i zobowiązań. Do przychodów nie zalicza się kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek (kredytów). Analogiczne uregulowania zostały wprowadzone w zakresie kosztów podatkowych. Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów). Odsetki są zaliczane do przychodów i odpowiednio do kosztów uzyskania przychodu dopiero w momencie ich faktycznej zapłaty.
Organy podatkowe prezentują rozbieżne stanowiska w zakresie skutków podatkowych umorzonych lub przedawnionych odsetek. W interpretacji z dnia 2 sierpnia 2018 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.234.2018.1.DP) Dyrektor KIS przyznał rację podatnikowi (odstępując przy od uzasadnienia), iż przedawnienie zobowiązania z tytułu odsetek nie rodzi po stronie podatnika obowiązku rozpoznania przychodu podatkowego. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż w stosunku do odsetek, ustawodawca zastosował szczególny – kasowy – reżim prawny. Na gruncie ustawy o CIT, odsetki wywołują skutek podatkowy w postaci przychodu albo kosztu uzyskania przychodu jedynie w przypadku ich faktycznego otrzymania albo dokonania zapłaty. W konsekwencji, brak fizycznego wpływu/wypływu środków pieniężnych z tytułu odsetek nie wywołuje skutku podatkowego. Przedawnienie zobowiązania stanowi wprawdzie zdarzenie rodzące obowiązek podatkowy u dłużnika, jednakże z uwagi na szczególne zasady opodatkowania odsetek, przepis ten nie ma do nich zastosowania.
Również nie powstanie przychód podatkowy w postaci wartości otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartości innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń. Warunkiem koniecznym uznania nieodpłatnego świadczenia za przychód jest jego otrzymanie. Skoro nie dochodzi do spełnienia świadczenia, to nie można mówić o uzyskaniu przychodu.
Odmienne stanowisko zostało zawarte w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 27 stycznia 2017 r. (sygn. 2461-IBPB-1-3.4510.1043.2016.1.TS). Organ podatkowy uznał, iż w przypadku umorzenia zobowiązania z tytułu odsetek podatnik dysponuje kwotą pożyczki nieodpłatnie. Otrzymuje w ten sposób nieodpłatne świadczenie, które ma określoną wartość rynkową. Powinien więc rozpoznać przychód podatkowy.
Biorąc pod uwagę korzystne stanowisko zaprezentowane w ostatnio wydanej interpretacji, podatnicy których zobowiązania z tytułu odsetek ulegają przedawnieniu lub podlegają umorzeniu mogą zaniechać rozpoznania przychodu podatkowego. Z uwagi na rozbieżne stanowiska organów podatkowych, zaniechanie rozpoznania przychodu podatkowego z tytułu umorzonych lub przedawnionych zobowiązań odsetkowych powinno zostać potwierdzone w interpretacji indywidualnej. W przeciwnym wypadku, wartość umorzonych odsetek powinna zostać zaliczona do przychodów podatkowych.
