Udokumentowanie nieściągalności wierzytelności od spółki osobowej
Trudno jest zaliczyć w koszty podatkowe nieściągalną wierzytelność od spółki osobowej. Jeżeli dłużnikiem jest spółka osobowa, to de facto mamy do czynienia z wieloma podmiotami zobowiązanymi do uregulowania długu spółki. W konsekwencji w stosunku do każdego z nich trzeba uprawdopodobnić nieściągalność wierzytelności.
W szczególności do kosztów podatkowych mogą zostać zaliczone wierzytelności, które uprzednio zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana:
1) postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
2) postanowieniem sądu o:
a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, lub
b) umorzeniu postępowania upadłościowego, jeżeli zachodzi okoliczność wymieniona w lit. a, lub
c) zakończeniu postępowania upadłościowego, albo
3) protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
Zaliczeniu do kosztów podatkowych podlega wierzytelność nieściągalna, której nieściągalność została odpowiednio udokumentowana. Ocenić należy nieściągalność wierzytelności, nie zaś wypłacalność dłużnika głównego. Wspólnicy spółki osobowej są solidarnie odpowiedzialni za zobowiązania spółki, a wierzyciel ma możliwość dochodzenia wierzytelności od wszelkich podmiotów zobowiązanych do jej uregulowania. Dlatego też, tylko dokumenty stwierdzające nieściągalności od wszystkich zobowiązanych stanowią podstawę do uznania wierzytelności za nieściągalną. Takie stanowisko zajął NSA w wyroku z dnia 28 września 2017 r. (sygn. II FSK 2624/15).
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że w sytuacji, w której więcej niż jeden podmiot jest odpowiedzialny za wykonanie zaciągniętego zobowiązania, należy udokumentować nieściągalność w stosunku do każdego dłużnika. Obowiązek udokumentowania nieściągalności, poza dłużnikiem głównym, obejmie w szczególności wspólnika spółki osobowej, poręczyciela, dłużnika solidarnego.
Skoro istnieją podmioty, które są zobowiązane do zwrotu długu - w sytuacji niewypłacalności spółek osobowych - a ich stan majątku nie został zweryfikowany, to nie można twierdzić, że podatnik udokumentował nieściągalność wierzytelności, a sama wierzytelność rzeczywiście jest nieściągalna. Tylko w sytuacji wyczerpania drogi dochodzenia wierzytelności od wszystkich podmiotów odpowiedzialnych, możliwe jest zaliczenie nieściągalnych wierzytelności do kosztów podatkowych.
