Ulga badawczo-rozwojowa w orzecznictwie NSA w 2024 r.
Ulga B+R jest określana przez ekspertów jako preferencja z bardzo dużym, ale w praktyce często nie do końca wykorzystywanym potencjałem.
W doktrynie wskazuje się, że wielu podatników, którzy mieliby możliwość skorzystania z odliczenia od podstawy opodatkowania w jej ramach, nie korzysta z tego uprawnienia przez obawy oraz niepewność w zakresie stosowania przepisów dotyczących ulgi oraz ich zmieniającą się wykładnię. Ulga badawczo-rozwojowa nadal jest przedmiotem licznych interpretacji indywidualnych oraz orzeczeń sądów administracyjnych. Poniżej przedstawiono tezy istotnych wyroków NSA w zakresie ulgi B+R mające wpływ na stosowanie ulgi w 2024 roku.
1. Obligatoryjne kryterium niepewności
W wyroku z 20 sierpnia 2024 r. (II FSK 595/24) stwierdził, że aby możliwe było skorzystanie z ulgi, to na początku projektu nie może być możliwe dokładne określenie rezultatu oraz kosztów projektu. Najbardziej „zagrożeni” upowszechnieniem w praktyce interpretacyjnej i orzeczniczej wykładni NSA z przedmiotowego orzeczenia (do czego jeszcze na razie nie doszło) byliby producenci kontraktowi oraz branża przemysłowa wykonująca detale na zamówienie. Eksperci zalecają ponowną weryfikację rozliczonych w ubiegłych okresach w ramach ulgi projektów oraz uwzględnienie płynącego z wyroku ryzyka. Wskazuje się jednocześnie, że „stwierdzenie, że skoro podatnik przyjął zlecenie do realizacji, to nie mamy do czynienia z niepewnością, jest wnioskiem zbyt daleko idącym.”
2. Działanie na zlecenie klienta nie zawsze oznacza brak prawa do ulgi
To samo orzeczenie ma jednak element pozytywny, względem poprzedzającego go wyroku WSA, który stwierdził, że działanie na rzecz klienta wyklucza możliwość skorzystania z ulgi B+R. WSA motywował to stwierdzeniem, że w takich okolicznościach, to w istocie klient, na rzecz którego wykonywane są badania naukowe lub prace naukowe, ponosi ekonomiczny ciężar tych działań (w związku z faktem, że za wyniki tych prac będzie musiał zapłacić ich wykonawcy – podatnikowi rozliczającemu ulgę). W związku z powyższym, zdaniem WSA, działalność B+R powinna być inicjowana oddolnie przez danego przedsiębiorcę, a nie w ramach przyjmowanych zleceń od podmiotów zewnętrznych, a dodatkowo, w funkcjonalnym oraz organizacyjnym wyodrębnieniu od działalności podstawowej. Takiego podejścia nie podzielił NSA wskazując, że samo podjęcie działań B+R w związku ze zleceniem klienta nie wyłącza prawa do skorzystania z ulgi, o ile sposób podejścia do jego realizacji, wykonania oraz efekty takiego zlecenia będą spełniały kluczowe cechy działalności B+R (nieprzewidywalność, koncepcyjne podejście, znacznie różniące się od dotychczas uzyskiwanych rezultaty). Powyższemu orzeczeniu poświęciliśmy dwa odrębne wpisy, do lektury których serdecznie zapraszamy (artykuł 1, artykuł 2).
3. Szerszy katalog odliczeń kosztów w IP Box niż w uldze B+R
Eksperci w pełni zgadzają się ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) z 11 lipca 2024 r. (II FSK 1363/21), zgodnie z którym przy obliczaniu, jaka część dochodu podlega uldze IP Box (tj. 5-proc. stawce PIT lub CIT), można uwzględnić szerszy katalog kosztów, niż w przypadku ulgi B+R. NSA orzekł, że koszty usług zewnętrznych świadczonych przez podmioty (np. programistów) w ramach ich działalności gospodarczej na podstawie umów B2B mogą zostać odliczone, pod warunkiem że faktycznie poniósł je podatnik prowadzący działalność badawczo-rozwojową (B+R). NSA podważył stanowisko organów skarbowych oraz sądu I instancji, które wykluczało możliwość uwzględniania w kalkulacji wskaźnika nexus,, dla ulgi IP Box, kosztów usług zewnętrznych wykorzystywanych w działalności B+R. Dzięki temu podatnicy mogą ustalić wskaźnik nexus na wyższym poziomie, co pozwala na opodatkowanie większej części dochodu preferencyjną stawką 5 proc. Eksperci wskazują, że wyrok NSA jest korzystny dla podatników. Nadal pozostają jednak wątpliwości w zakresie, czy efekty pracy programisty zatrudnionego na podstawie umowy B2B są wynikiem działalności B+R (wówczas oznaczane literą „a” we wzorze nexus), czy też stanowią nabycie kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (oznaczane literą „d” we wzorze nexus).
4. Możliwość łączenia ulgi B+R oraz preferencyjnego opodatkowania IP Box
W tym zakresie można już mówić o utrwalonej linii orzeczniczej, wynikającej z wyroków II FSK 1538/23, II FSK 415/23, II FSK 534/22, II FSK 547/23, II FSK 696/23, II FSK 832/22. Spójnie wynika z nich, że podatnik ma prawo odliczać koszty kwalifikowane w ramach ulgi B+R od podstawy opodatkowania, opodatkowanej na zasadach ogólnych, a jednocześnie uwzględniać je przy ustaleniu dochodu objętego preferencyjną stawką 5% w ramach IP Box.
