Pół roku na badania okresowe dla wszystkich pracowników
Zarówno pracownicy który utracili ważność badań okresowych przed odwołaniem stanu epidemii, czyli przed 1 lipca 2023 r., jak i ci którym ważność badań kończy się po 1 lipca 2023 r. – mają 180 dniowy termin na ich wykonanie.
Zgodnie z art. 229 par. 2 Kodeku pracy pracownik jest obowiązany do wykonywania okresowych badań lekarskich w celu przede wszystkim ustalenia, czy może on w dalszym ciągu, bez wpływu na swój stan zdrowia wykonywać powierzoną mu pracę. Jak jednak wiadomo w ostatnich latach towarzyszyła nam pandemia COVID-19, która wpłynęła również na ten aspekt życia zawodowego wielu osób. Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusa ustawodawca wprowadzał w tym czasie mechanizmy ograniczające. Jednym z nich było zawieszenie wykonywania okresowych badań lekarskich przez pracowników. Regulacje w tym zakresie zostały przez ustawodawcę wprowadzone ustawą z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych i wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2023.1327 t.j. z dnia 2023.07.12). Ten akt prawny, stanowiący lex specialis, w stosunku do Kodeksu pracy stanowi, zgodnie z treścią art. 12a ust. 1 pkt. 1 tej ustawy, że w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, od dnia ogłoszenia danego stanu, zawiesza się wykonywanie obowiązków wynikających z przepisów art. 229 par. 2 zdanie pierwsze, par. 4a w zakresie badań okresowych i par. 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy. Wskazane uregulowania stanowią, że po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii albo po odwołaniu stanu epidemii, pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków, o których mowa w ust. 1, i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odwołania danego stanu.
Od 1 lipca 2023 r. na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej nie obowiązuje już stan zagrożenia epidemicznego. Z tego też powodu pojawiły się słuszne wątpliwości jak interpretować wspomniany powyżej termin 180 dni na wykonanie badań lekarskich. Mianowicie: czy dotyczy on tylko osób, którym ważność badania skończyła się przed 1 lipca, czy też obejmuje on również sytuacje kiedy ważność badań skończyła się pracownikowi już po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego (czyli po 1 lipca 2023 r.).
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, na wniosek Państwowej Inspekcji Pracy, wydało wyjaśnienie w tej kwestii. W zakresie utraty ważności badań przed 1 lipca 2023 r. - Ministerstwo potwierdza, że jeżeli ważność badań okresowych pracownika skończyła się w trakcie trwania stanu zagrożenia epidemicznego, to pracownik powinien po jego odwołaniu wykonać je niezwłocznie, nie później jednak niż w ciąg 180 dni od odwołania. Kwestią sporną pozostawała sytuacja, kiedy ważność badań kończy się po zakończeniu stanu zagrożenia epidemicznego. W takim wypadku Ministerstwo rekomenduje stosowanie wykładni rozszerzającej, z której wynika, że również tacy pracownicy mają 180 dni na wykonanie okresowych badań lekarskich licząc od dnia zakończenia stanu zagrożenia epidemicznego.
Takie rozumienie powstałego problemu jest zapewne wynikiem tego, iż w przypadku gdyby wszyscy pracownicy, których ważność badania kończy się po 1 lipca 2023 roku, musieliby wykonać je od razu, spowodowałoby to po pierwsze ogromne kolejki w przychodniach specjalizujących się w wykonywaniu tego typu badań, a po drugie pracownicy nie mogliby wykonywać swojej pracy, ponieważ zgodnie z treścią artykułu 229 par. 4 kodeksu pracy pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Z tego względu należy uznać, iż stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w tym zakresie jest słuszne.
