Opłata produktowa i VAT ? stanowisko Ministerstwa Finansów
Od 1 stycznia 2024 r. weszły w życie nowe przepisy nakładające na niektórych przedsiębiorców obowiązki związane z pobieraniem od klientów dodatkowej opłaty od opakowań jednokrotnego użytku z tworzyw sztucznych, zwanej opłatą produktową.
Opłata ta podlega opodatkowaniu podatkiem VAT według stawki właściwej dla sprzedawanego towaru
Wyjaśnienia Ministerstwa
Pobieraną od 1 stycznia 2024 r. opłatę za jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych wykazuje się na paragonie w cenie posiłku lub napoju - tak brzmi oficjalne stanowisko Ministerstwa Finansów w zakresie pojawiających się wątpliwości dotyczących nowej daniny.
Zgodnie z powołanymi przez Ministerstwo art. 29 ust. 1 oraz art. 29 ust. 6 ustawy o VAT:
- Podstawą opodatkowania jest wszystko to, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży.
- Podstawa opodatkowania obejmuje podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku oraz koszty dodatkowe, takie jak: prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.
Uwzględniając powyższe, zdaniem Ministerstwa należy uznać, że wskazana opłata będzie stanowić element wynagrodzenia za dostarczony towar i spowoduje zwiększenie podstawy opodatkowania podatkiem VAT. Tym samym opłata produktowa powinna zostać wliczona w cenę sprzedawanego produktu, a stawka VAT powinna odpowiadać stawce przewidzianej dla tego produktu.
Przykładowo:
- Punkty gastronomiczne i sklepy oferujące w pojemnikach z tworzywa sztucznego kawę lub herbatę na wynos doliczą do podstawowej ceny napoju, opodatkowanej 23% stawką VAT, opłatę produktową analogicznie powiększoną o należny 23% VAT. W związku z tym cena jednego napoju wzrośnie o 20 gr (opłata produktowa za plastikowy kubek) oraz po zaokrągleniu 5 gr (z tytułu VAT od tej opłaty). W sumie podstawowa cena za napój wzrośnie o 25 gr.
- Do dań typu frytki sprzedawanych w punktach fast food jako posiłki gotowe (bez zaoferowania dodatkowych usług jak stolik, sztućce itd.) ma zastosowanie 5% stawka VAT. W związku z tym podstawowa cena za frytki wzrośnie o 25 gr (opłata produktowa za plastikowe opakowanie, w którym sprzedawane są frytki) oraz po zaokrągleniu 1 gr (z tytułu 5% VAT od tej opłaty). W sumie podstawowa cena za danie wzrośnie o 26 gr.
Ministerstwo Finansów wyjaśniło także zasadę ewidencji takiej sprzedaży na kasie rejestrującej wskazując, że pobrana opłata powinna być zaewidencjonowana na kasie rejestrującej wraz z ceną. Nie istnieje bowiem potrzeba, by wyodrębniać samą kwotę opłaty na paragonie.
Powyższa odpowiedź Ministerstwa rozwiewa dopiero pierwsze wątpliwości związane z opłatą produktową, niemniej stanowi istotną wskazówkę dla przedsiębiorców nadającą kierunek działaniom mającym na celu wdrożenie nowych przepisów w życie.
Nowe obowiązki
Nowe przepisy w zakresie opłaty produktowej implementują do krajowego porządku prawnego dyrektywę Rady UE oraz Parlamentu Europejskiego 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r., zwaną dyrektywą SUP (Single Use Plastics), mającą na celu ograniczenie plastikowych jednorazówek w obrocie gospodarczym.
Wprowadzono je nowelizacją ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Zgodnie z brzmieniem art. 3b powyższej ustawy nowy obowiązek fiskalny został nałożony na przedsiębiorców:
- prowadzących jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną (tj. restauracja, bar, kawiarnia czy firma cateringowa), w których są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 6 do ustawy będące opakowaniami lub napoje lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te produkty oraz
- pakujących i oferujących - za pomocą urządzenia vendingowego, w tym umieszczonego także w miejscach innych niż jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne - napoje lub żywność w produktach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy będących opakowaniami.
Regulacja dotyczy produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, a zatem wszelkich plastikowych:
- kubków na napoje (w tym ich pokrywek oraz wieczek) oraz
- pojemników na żywność (zgrzewanych i zamykanych, z pokrywką lub bez) stosowanych w celu umieszczania w nich żywności, która jest:
- przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
- zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika oraz
- gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak: przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie - w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność.
Ciężar nowej daniny odczują jednakże konsumenci. Zgodnie z art. 3b ustawy ww. przedsiębiorcy zobowiązani są do pobierania opłaty od użytkowników końcowych (tzn. klientów) kupujących plastikowe produkty lub napoje, bądź żywność zapakowaną w tych produktach. Wysokość stawek wynosi: 20 gr za kubek i 25 gr za inny rodzaj opakowania (Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami).
Klasyfikacja opakowań - czy każdy kubek i pojemnik na żywność podlega nowym regulacjom?
Problematyka odpowiedniego skategoryzowania i rozróżnienia czy dane opakowanie podlega regulacjom dyrektywy stała się przedmiotem wytycznych Komisji z dnia 31 maja 2021 r. dotyczących produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko.
W ogólnym rozumieniu dyrektywy pojemnikiem na żywność jest: pojemnik taki jak pudełko, z pokrywką lub bez, stosowany w celu umieszczania w nim żywności, która:
- jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
- jest zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika oraz
- jest gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak: przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie
- w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność.
Na tej podstawie, Komisja dokonała wykładni kryteriów i przedstawiła przykłady niektórych rodzajów kubków i pojemników na żywność, które można uznać za objęte zakresem stosowania dyrektywy lub wyłączonych z tego zakresu. Szczegóły w tym zakresie znajdują się w załączniku.
Oznacza to, że zasadniczo nie każdy plastikowy kubek czy opakowanie na żywność ma podlegać regulacjom dyrektywy – a zatem dodatkowej opłacie wprowadzonej przez ustawodawcę krajowego we właściwej ustawie.
Niemniej, w praktyce, regulacje te dotkną ogromnej ilości produktów spełniających wymogi określone w dyrektywie, w tym m.in.: kubków oraz pojemników, w których klienci zabierać będą napoje/żywność na wynos lub gdy będą spożywać z nich posiłek na miejscu, a także kubków i pudełek, które sprzedawane będą puste - bez zamiaru napełnienia ich w punkcie sprzedaży.
