Drogi samochód w firmie wymaga szczególnych rozliczeń księgowych (opublikowano w Rzeczpospolitej, 16.05.2018 r.)
Kupując samochód osobowy o wartości powyżej 20 tys. euro, wykorzystywany przy prowadzeniu działalności gospodarczej, należy pamiętać o istotnych ograniczeniach podatkowych. Nie zaliczymy bowiem do kosztów ani całości odpisów amortyzacyjnych, ani całości składki AC.
Przy zakupie samochodu osobowego o wartości powyżej 20 tys. euro należy liczyć się z tym, że nie będzie można uwzględniać w kosztach podatkowych całości odpisów amortyzacyjnych. Stanowią o tym przepisy art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT. Wskazują one, że nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywanych według zasad określonych w przepisach ustaw podatkowych, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 tys. euro, przeliczonej na złote według kursu średniego euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania. Jedynie dla samochodów elektrycznych ustawodawca przewidział wyższy limit – do równowartości 30 tys. euro, od którego odpisy mogą stanowić koszt podatkowy.
Przy ustalaniu wartości, od której mogą być uwzględniane odpisy w rachunku podatkowym, istotny jest średni kursu euro ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania, a nie z dnia go poprzedzającego.
Uwaga! Dzień przekazania samochodu do używania nie musi być tożsamy z dniem zakupu samochodu. Decydująca będzie data ujawnienia środka trwałego w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Przykład
Podatnik zakupił do prowadzenia działalności gospodarczej samochód osobowy o wartości początkowej 120 tys. zł. Samochód zakupił 28 kwietnia 2018 r., ale przyjął go do używania 4 maja (pod taką datą środek trwały wprowadzono do ewidencji). Zgodnie z tabelą nr 086/A/NBP/2018 z 4 maja 2018 r. kurs średni euro wynosił w tym dniu – 4,2771. Zatem do kosztów podatkowych można zaliczyć odpisy amortyzacyjne ustalone od wartości 85 542 zł.
Przy założeniu, że stawka amortyzacji dla tego samochodu wynosić będzie 20 proc. rocznie, wówczas do kosztów bilansowych będzie można zaliczać miesięczny odpis w wysokości:
120 000 x 20 proc. / 12 = 2000 zł.
Natomiast kosztem podatkowym będzie mogła być tylko część odpisu w kwocie:
85 542 x 20 proc. / 12) = 1425,70 zł.
koniec przykładu
Ubezpieczenie też kłopotliwe
W przypadku nabycia samochodu osobowego o wartości powyżej 20 tys. euro również nie możemy do kosztów podatkowych zaliczyć całości opłaconych na jego ubezpieczenie składek. Ograniczenia w tym zakresie wynikają z przepisów art. 23 ust. 1 pkt 47 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 49 ustawy o CIT. Uregulowania te wskazują, że nie można zaliczać do kosztów podatkowych składek na ubezpieczenie samochodu osobowego w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej pozostaje równowartość 20 tys. euro w wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia. Przy czym warto zwrócić uwagę na brak pewnej spójności obowiązujących w tym zakresie przepisów. Ustawa o PIT nakazuje przeliczyć równowartość 20 tys. euro na złote z zastosowaniem kursu sprzedaży waluty ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, natomiast ustawa o CIT według kursu średniego waluty ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązujących na dzień zawarcia umowy ubezpieczenia (czyli na dzień podpisania polisy ubezpieczeniowej).
Przytoczone uregulowania ograniczają zatem możliwość uwzględniania w kosztach podatkowych całości składek opłaconych z tytułu ubezpieczenia drogiego samochodu osobowego. Przy czym literalne brzmienie tego przepisu wskazuje, że limit dotyczy jedynie takich składek, opłacanych na ubezpieczenie samochodu, których wysokość jest uzależniona od wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia. Czyli składki opłaconej z tytułu ubezpieczenia pojazdu od skutków uszkodzenia, zniszczenia, czy kradzieży, tzw. autocasco (AC). Co roku w momencie opłacania ubezpieczenia AC należy porównywać wartość samochodu przyjętą dla celów ubezpieczeniowych z równowartością 20 tys. euro przeliczoną po odpowiednim kursie NBP z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia (potwierdzonej polisą), w celu ustalenia kwoty składki, którą można zaliczyć do kosztów podatkowych.
Ograniczenia w kosztach nie dotyczą natomiast składek opłaconych na ubezpieczenie OC, gdyż jest to ubezpieczenie posiadacza pojazdu a nie auta, oraz ubezpieczenia NNW. W piśmie Ministerstwa Finansów z 12 czerwca 2012 r. (DD2/033/31/PMN/12/260) potwierdzono, że ubezpieczenie NNW jest ubezpieczeniem osobowym regulowanym przepisami kodeksu cywilnego – art. 820 i następne k.c. Przedmiotem tego ubezpieczenia są określone dobra osobiste człowieka. W związku z tym, postanowienia art. 23 ust. 1 pkt 47 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie znajdą zastosowania w odniesieniu do składek na takie ubezpieczenie.
Przykład
Do ewidencji środków trwałych spółki z o.o. 4 maja przyjęto samochód osobowy o wartości początkowej 120 tys. zł. Samochód ten ubezpieczono 2 maja (data zawarcia umowy ubezpieczenia) na wartość 110 tys. zł i w związku z tym opłacono składkę AC w wysokości 5000 zł rocznie.
Zgodnie z tabelą nr 085/A/NBP/2018 z 2 maja kurs średni euro wynosił 4,2675. Równowartość 20 tys. euro wynosiła zatem 85 350 zł. W konsekwencji, do kosztów uzyskania przychodów zaliczyć można składkę z tytułu ubezpieczenia AC tylko w wysokości 3879,55 zł (85 350 / 110 000 x 5000). Pozostała część opłaconej składki AC w kwocie 1120,45 zł nie stanowi kosztu podatkowego.
koniec przykładu
Alternatywą może być leasing operacyjny
Dla podatników, którzy osiągają duże dochody z działalności gospodarczej, a jednocześnie chcą wykorzystywać w działalności samochody osobowe o wartości powyżej 20 tys. euro, bardziej optymalny podatkowo jest leasing operacyjny. Pozwala on zaliczyć do kosztów podatkowych całość rat leasingowych, bez względu na wartość leasingowanego auta. Omawiane w artykule ograniczenia kosztowe dotyczą jedynie samochodów osobowych stanowiących u przedsiębiorcy środki trwałe. Przy leasingu operacyjnym. przedmiot leasingu jest środkiem trwałym finansującego i to on zalicza naliczane odpisy do kosztów podatkowych. Korzystający natomiast do kosztów podatkowych zalicza całość opłat leasingowych przewidzianych umową, w tym również całą opłatę wstępną.
Ustawy o podatku dochodowym nie zawierają przepisów, które nakazywałyby wyłączać z kosztów podatkowych raty leasingowe w sytuacji, gdy przedmiotem umowy leasingu operacyjnego jest samochód osobowy, którego wartość przekracza 20.tys. euro.
Uwaga! Limit 20 tys. euro obowiązuje jednak nawet przy leasingowanym samochodzie, w przypadku opłacania autocasco. W przypadku ubezpieczenia drogiego leasingowanego auta do kosztów nie zaliczymy całości kosztów ubezpieczenia.
Uwaga przy sprzedaży
W przypadku zbycia środka trwałego - samochodu osobowego, którego wartość początkowa przekraczała 20 tys. euro, kwota uzyskana ze sprzedaży będzie dla przedsiębiorcy przychodem. Z kolei kosztem uzyskania przychodu może być ewentualnie niezamortyzowana wartość samochodu. Przy ustalaniu wartości niezamortyzowanej, którą można uznać za koszt podatkowy, należy jednak wziąć pod uwagę całość dotychczasowych odpisów amortyzacyjnych, zarówno tych, które można było zaliczyć do kosztów podatkowych, jak i te, które kosztu podatkowego nie mogły stanowić.
Przykład
Po dwóch latach używania firma sprzedała samochód, którego wartość początkowa wynosiła 120 tys. zł. Odpisy amortyzacyjne naliczone od tego samochodu za dwa lata wyniosły 48 tys. zł (20 proc. rocznie), w tym odpisy uznane za koszty uzyskania przychodów 34 216,80 zł, a odpisy niestanowiące KUP 13 783,20 zł. Kwota, którą można uznać za koszt uzyskania przychodu w momencie sprzedaży tego samochodu wyniesie 72 tys. zł (120 000 zł – 48 000 zł), a nie 85 783,20 zł (120 000 zł – 34 216,80 zł).
Które pojazdy uznawane są za samochody osobowe
Ilekroć mowa o samochodzie osobowym oznacza to pojazd samochodowy – w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym – o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu nie więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą, z wyjątkiem:
a) pojazdu samochodowego mającego jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:
– klasyfikowanego na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub
– z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków,
b) pojazdu samochodowego, który posiada kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków, jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu,
c) pojazdu specjalnego, jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym, i jeżeli spełnione są również warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla następujących przeznaczeń:
– agregat elektryczny/spawalniczy,
– do prac wiertniczych,
– koparka, koparko-spycharka,
– ładowarka,
– podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,
– żuraw samochodowy,
d) pojazdu samochodowego określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 86a ust. 16 ustawy o podatku od towarów i usług.
Artykuł opublikowano w Rzeczpospolitej, 16.05.2018 r. (Drogi samochód w firmie wymaga szczególnych rozliczeń księgowych)
