Zapłacone za ubezpieczonego zaległe składki ZUS nie stanowią przychodu do PIT
Po wielu latach utrzymywania niekorzystnego stanowiska dla pracodawców oraz zleceniodawców, fiskus zmienia zdanie. Zapłacone do ZUS składki w części należnej, ale niepobranej od ubezpieczonego, nie powodują powstania przychodu na gruncie uregulowań wynikających z ustawy o PIT.
Minister Finansów zmienia dotychczasową wykładnię przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wydając Interpretację Ogólną z dnia 30 marca 2023 r., znak: DD3.8203.1.2023, w sprawie konsekwencji podatkowych zapłaty przez płatnika zaległych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne
W interpretacji MF wskazuje, że dotyczy ona skutków w podatku dochodowym dla podatnika i płatnika podatku PIT, związanych z zapłatą przez płatnika kwoty zaległych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne w części, w której powinny być one sfinansowane z dochodu ubezpieczonego –podatnika (pracownika, zleceniobiorcy, byłego pracownika lub zleceniobiorcy).
Przez kilkanaście lat wstecz organy podatkowe twierdziły, że w przypadku opłacenia przez dany podmiot, jako płatnika składek, ze swoich środków zaległych składek sus oraz składki zdrowotnej, które powinien sfinansować podatnik (pracownik, zleceniobiorca, były pracownik lub były zleceniobiorca), okoliczność ta skutkuje powstaniem przychodu dla podatnika podlegającego opodatkowaniu. Wskazywano, że w zależności od sytuacji mamy do czynienia z powstaniem przychodu, który należy zakwalifikować do odpowiedniego źródła przychodów na gruncie ustawy o PIT.
Dotychczasowe stanowisko zajmowane w licznych indywidualnych interpretacjach przepisów prawa podatkowego wskazywały, że opłacone - ze środków płatnika składek - zaległe składki sus oraz składka zdrowotna, na gruncie przepisów ustawy PIT, są dla podatników (pracowników, zleceniobiorców, byłych pracowników lub zleceniobiorców) przychodem w rozumieniu ustawy PIT. W konsekwencją takiej kwalifikacji na podmiocie, który zapłacił zaległe składki sus oraz składkę zdrowotną, ciąży obowiązek płatnika podatku PIT wynikający z art. 32 ustawy PIT (w przypadku przychodu ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy PIT) albo z art. 41 ust. 1 ustawy PIT (w przypadku przychodu z umowy zlecenia, o którym mowa w art. 13 pkt 8 ustawy PIT). Natomiast w sytuacji, gdy zapłacone składki sus lub składka zdrowotna dotyczyły byłych pracowników, na podmiocie nie ciąży obowiązek płatnika podatku PIT, a jedynie obowiązek informacyjny, o którym mowa w art. 42a ustawy PIT, polegający na wykazaniu w informacji podatkowej (PIT-11) składanej za rok, w którym zapłacono zaległe składki, przychodu z innych źródeł uzyskanego z tego tytułu. Przychód ten podlega samodzielnemu rozliczeniu przez podatnika w składanym zeznaniu podatkowym za ten rok.
Przez wiele lat sądy administracyjne twierdziły co innego. Zwracały uwagę na fakt, że obowiązanym wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu zaległych składek sus i składki zdrowotnej jest płatnik składek (w tym pracodawca, zleceniodawca), a nie ubezpieczony (pracownik, zleceniobiorca, były pracownik lub zleceniobiorca). Wszystkie obowiązki w zakresie uiszczenia zaległych składek obciążają płatnika składek (w tym pracodawcę, zleceniodawcę) i to niezależnie od źródła finansowania składek. W wyrokach sądowych wskazywano, że: "Dokonane - po przeprowadzonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych kontroli - wpłaty (w tym po wygaśnięciu stosunku pracy z zatrudnionymi zawodnikami) miało na celu wywiązanie się przez Spółkę z jej obowiązków jako płatnika. Płatnik wykonał zatem ze zwłoką własne, wynikające z ustawy zobowiązanie publicznoprawne. W żadnym natomiast momencie obowiązek ten nie ciążył na uprawnionym z ubezpieczenia. Obowiązki płatnika w sposób jednoznaczny określone zostały w art. 46 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach społecznych, w myśl którego płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Wykonanie zaległego zobowiązania przez płatnika, w zakresie obliczenia, potrącenia z dochodu ubezpieczonego oraz odprowadzania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, nie można utożsamiać z wykonaniem obowiązku za kogoś innego, tj. za byłego zawodnika. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego fakt późniejszego wypłacenia składek (późniejszego wywiązania się z obowiązku prawnego) nie zmienia jej charakteru prawnego, nawet jeżeli w dacie wypłaty nie wiąże spółki z zawodnikiem stosunek zatrudnienia. Pozostaje ona nadal składką na ubezpieczenie społeczne. Stosownie natomiast do art. 26 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f., składki na ubezpieczenie społeczne odliczane są od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych." - wyrok NSA z 27 października 2015 r. sygn. akt II FSK 1891/13
W aktualnie wydanej interpretacji ogólnej Minister Finansów stwierdza, że prawidłowa wykładnia analizowanych przepisów prowadzi do wniosku, że zapłacenie przez płatnika składek zaległych składek sus oraz składek zdrowotnych dotyczących pracowników, zleceniobiorców, byłych pracowników lub zleceniobiorców nie powoduje po stronie tych podatników powstania przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy PIT. Zapłata przez płatnika składek zaległych składek z ww. tytułów nie stanowi przysporzenia majątkowego zwiększającego majątek podatnika, i jako taka, nie może być uznana za nieodpłatne świadczenie na rzecz podatnika. Zapłatę przez płatnika składek zaległych składek sus oraz składek zdrowotnych należy uznać za czynność neutralną pod względem podatkowym dla podatnika. Tym samym zapłata ww. składek przez płatnika składek nie kreuje po jego stronie statusu płatnika podatku PIT oraz obowiązku informacyjnego, o którym mowa w art. 42a ustawy PIT.
Ale uwaga ! – Brak prawa do kosztów podatkowych u płatnika
Minister Finansów wskazuje jeszcze na jedną istotą kwestię. Mianowicie wskazuje, że zapłacenie przez płatnika składek zaległych składek sus dotyczących pracowników, zleceniobiorców, byłych pracowników lub zleceniobiorców nie pozwala na zaliczenie tych kwot do kosztów uzyskania przychodów.
W interpretacji ogólnej czytamy, że konsekwencją przyjęcia, że zapłacenie przez płatnika składek zaległych składek sus dotyczących pracowników, zleceniobiorców, byłych pracowników lub zleceniobiorców nie powoduje po stronie tych podatników powstania przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy PIT, jest to, że koszty poniesione na ich opłacenie, nie mogą po stronie płatnika tych składek, zostać uznane za koszty uzyskania przychodów, w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy PIT, w części w jakiej powinny być one sfinansowane z dochodu podatnika (pracownika, zleceniobiorcy, byłego pracownika lub zleceniobiorcy). Tożsama zasada dotyczyć będzie zapłaconych ze środków płatnika składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Analogicznie, przedmiotowy wydatek płatnika składek będącego podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych poniesiony tytułem zapłaty zaległych składek sus lub zaległych składek na ubezpieczenie zdrowotne nie będzie stanowił kosztu uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy CIT, w części, w jakiej składki te powinny być sfinansowane przez pracownika lub zleceniobiorcę, względnie byłego pracownika lub byłego zleceniobiorcę.
