Przedawnienie roszczeń na nowych zasadach
Ustawodawca pozostawił wierzycielowi określony czas dochodzenie roszczenia na drodze postępowania sądowego. Po jego upływie roszczenie przedawnia się stając się zobowiązaniem naturalnym, które nie korzysta z ochrony sądowej tj. nie może być dochodzone na drodze postępowania cywilnego. Zaspokojenie się przez wierzyciela ze zobowiązanie przedawnionego jest znacznie utrudnione, bowiem dłużnik może uchylić się od obowiązku spełnienia świadczenia, jeżeli tylko podniesie zarzut przedawnienia.
W dniu 9 lipca 2018 r. weszły w życie istotne zmiany w zakresie zasad przedawniania roszczeń wprowadzone ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw.
Podstawowa zmiana obejmuje skrócenie podstawowych terminów przedawnienia. Po nowelizacji, roszczenia przedawniają się z upływem lat sześciu, a nie dziesięciu lat, jak to miało miejsce dotychczas. Zachowany został termin trzyletni przedawniania roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Celem wprowadzonych w tym zakresie zmian było zmobilizowanie wierzycieli do szybszego dochodzenia roszczeń na drodze postępowania sądowego. Termin przedawnienia wynoszący sześć lat jest przewidziany również dla roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu, orzeczeniem sądu polubownego, jak również dla roszczeń stwierdzonych ugodą zawartą przed sądem, sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd.
Zmianie uległ również sposób liczenia upływu terminu przedawniania. Bieg terminu przedawnienia kończy się z upływem ostatniego dnia roku kalendarzowego. Reguła ta nie dotyczy jedynie terminów przedawnienia krótszych niż dwa lata. Strony postępowania nie są zobligowane do dokonywania szczegółowych obliczeń, co jest utrudnione zwłaszcza w sytuacji, gdy wymagalność roszczenia jest uzależniona od momentu w którym wierzyciel najwcześniej mógł podjąć działanie.
Nowelizacja wprowadza również odrębne reguły dotyczące przedawnienia roszczeń przysługujących przeciwko konsumentom, które są przepisami szczególnymi w stosunku do ogólnych regulacji. Wprowadzono związanie z upływem terminu przedawnienia - z mocy samego prawa - skutku w postaci niemożliwości skutecznego zaspokojenia roszczenia. Konsument nie musi już podnosić zarzutu przedawnienia, aby uchylić się od obowiązku spełnienia świadczenia. Przedsiębiorca z upływem terminu przedawnienia nie może domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Jedynie w wyjątkowych przypadkach i po rozważeniu interesów obu stron sąd może nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Sąd powinien przy tym rozważyć w szczególności: długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia oraz charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.
