Praca zdalna z zagranicy ? nowe zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym
Z dniem 1 lipca 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przystąpił do Porozumienia ramowego w sprawie stosowania art. 16 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w przypadkach zwyczajowej telepracy transgranicznej.
Czego dotyczy Porozumienie ramowe
Porozumienie ramowe ma na celu rozstrzyganie kwestii właściwości jurysdykcji w zakresie ubezpieczeń społecznych. Dotyczy pracowników świadczących pracę zdalnie z terytorium państwa innego niż miejsce siedziby ich pracodawców. Telepraca transgraniczna to rozumieniu Porozumienia ramowego bowiem taka forma zatrudnienia, w której pracownicy wykonują pracę zdalnie z innego kraju niż ten, w którym mają miejsce zamieszkania.
Na podstawie dotąd obowiązujących regulacji, aby zachować swoją rezydencję w zakresie ubezpieczeń społecznych, ww. transgraniczną pracę zdalną można było świadczyć w wymiarze nieprzekraczającym 25%. Porozumienie ramowe zwiększa wymiar pracy, który może być wykonywany z terytorium innego państwa, bez wątpliwości dot. ewentualnej zmiany rezydencji w zakresie ubezpieczeń społecznych do nieprzekraczającego 50% całkowitego czasu pracy.
Należy zaznaczyć, że Porozumienie ramowe nie obejmuje przypadków osób:
- wykonujących w państwie zamieszkania również pracę inną niż telepraca transgraniczna (np. jednocześnie pracujących tam stacjonarnie);
- świadczących telepracę transgraniczną w państwie trzecim;
- wykonujących działalność na własny rachunek (samozatrudnienie).
Do porozumienia przystąpiło obecnie 19 państw. Oprócz Polski są to: Austria, Belgia, Chorwacja, Czechy, Finlandia, Francja, Niemcy, Liechtenstein, Luksemburg, Malta, Norwegia, Portugalia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Holandia, Republika Słowenii, Słowacja.
Lista państw-sygnatariuszy znajduje się pod linkiem (link).
Jak uzyskać ochronę
Osoby zainteresowane zatrudnione u polskich pracodawców lub sami polscy pracodawcy, aby skorzystać z postanowień Porozumienia ramowego, powinny wystąpić z wnioskiem US-36 (wniosek o zawarcie porozumienia wyjątkowego) do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Sprawy ww. wniosków rozpatrywane będą przez wyznaczoną jednostkę ZUS – Oddział ZUS w Kielcach.
Wniosek można złożyć za pośrednictwem portalu PUE ZUS lub w formie papierowej.
Po ustaleniu, że zainteresowany spełnia warunki określone Porozumieniem ramowym i otrzymaniu o tym stosownej informacji z Oddziału ZUS w Kielcach, należy wystąpić z wnioskiem o wydanie dokumentu A1, który potwierdza zastosowanie polskiego ustawodawstwa. Wniosek US-34 (wniosek o wydanie zaświadczenia A1 po zawartym porozumieniu wyjątkowym) jest dostępny do wypełnienia za pośrednictwem portalu PUE ZUS. Wniosek będzie obsługiwany przez Oddział ZUS właściwy ze względu na siedzibę pracodawcy.
Istotne, aby do wniosku dołączyć umowę, na podstawie której praca jest wykonywana za granicą oraz ewentualnie inne dokumenty mogące potwierdzać wykonywanie pracy w formie telepracy w oświadczonym wymiarze (odrębnie lub w formie załącznika do wniosku US-36).
Na stronie internetowej ZUS można znaleźć następujący przykład, który zakłada zastosowanie uprawnień wynikających z zawartego porozumienia:
„Karol, obywatel Polski mieszkający w Niemczech, jest zatrudniony u polskiego pracodawcy jako programista. Pracodawca zgodził się, aby Karol wykonywał pracę według schematu: 2 dni telepracy w domu w Niemczech (40%) i 3 dni w tygodniu praca w biurze w Polsce (60%). Taki schemat został ustalony na 20 miesięcy. Karol pracuje na służbowym laptopie, ale podczas telepracy jest bezpośrednio podłączony do środowiska IT klienta swojego pracodawcy. Natomiast do sieci swojego pracodawcy łączy się tylko przez 30 minut rano, zajmując się sprawami kadrowymi i pocztą wewnętrzną. Jego sytuacja może być objęta zapisami porozumienia ws. telepracy, ponieważ:
- praca wykonywana jest na terenie dwóch państw będących sygnatariuszami porozumienia (Polska, Niemcy);
- wymiar czasu pracy wykonywany w formie telepracy wynosi 40% ogólnego czasu pracy, a więc nie przekracza ustalonego zakresu (co najmniej 25%, ale poniżej 50%);
- laptop pracownika jest podłączony do środowiska informatycznego pracodawcy (30 min. rano), a w pozostałym czasie do środowiska IT klienta pracodawcy.”
Więcej informacji na stronie ZUS.
