Protokół odbioru robót budowlanych może wyznaczać moment wykonania usług
Wyrokiem z dnia 2 maja 2019 r. (w sprawie C-224/18 Budimex S.A.) TSUE potwierdził, że formalny odbiór usług budowlanych lub budowlano-montażowych może być uważany za moment ich wykonania dla potrzeb ustalenia obowiązku podatkowego w VAT.
Aby jednak tak było, konieczne jest zaistnienie określonych przesłanek, tj.:
- jeżeli formalność odbioru została uzgodniona przez strony w umowie wiążącej je postanowieniami umownymi odzwierciedlającymi rzeczywistość gospodarczą i handlową w dziedzinie, w której usługa jest wykonywana i,
- formalność ta stanowi materialne zakończenie usługi i ustala ostatecznie wysokość należnego świadczenia wzajemnego.
Czego dotyczył problem?
W stanie prawnym obowiązującym od 2014 r., przy świadczeniu usług budowlanych i budowlano-montażowych wymagających potwierdzenia fakturą, obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje z chwilą wystawienia faktury. Termin do jej wystawienia wynosi 30 dni od wykonania tych usług. A w przypadku, gdy faktura nie zostanie wystawiona, lub zostanie wystawiona z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje 30 dnia od wykonania usług.
Niby proste, a jednak problematyczne…
Przepisy ustawy o VAT nie precyzują jak zidentyfikować moment wykonania usługi budowlanej czy budowlano–montażowej, od którego należy liczyć 30 dniowy termin, jak zatem go ustalić?
W praktyce gospodarczej za moment wykonania prac budowlanych uważa się moment podpisania protokołu ich odbioru (formalny odbiór). Podobnej wykładni nie przyjęły jednak organy podatkowe (znajdując przy tym poparcie w orzecznictwie sądów administracyjnych). Stanęły one na stanowisku, iż na gruncie przepisów ustawy o VAT wykonanie tych usług oznacza ich rzeczywiste zrealizowanie. Sprawę przesądził Minister Finansów w interpretacji ogólnej z dnia 1 kwietnia 2016 r. (sygn. PT3.8101.41.2015.AEW.2016.AMT.141). W piśmie tym czytamy, że określenie momentu wykonania usług budowlanych i budowalno-montażowych dla celów podatku od towarów i usług powinno następować na podstawie obiektywnych przesłanek, a postanowienia umowne mogą mieć tutaj jedynie charakter pomocniczy. Decydujące znaczenie ma rzeczywiste zrealizowanie prac objętych umową, (zgłoszenie prac do odbioru, koniec okresu rozliczeniowego przy usługach ciągłych), a nie potwierdzenie ich odbioru w protokole.
Co rozstrzygnął Trybunał?
W orzeczeniu TSUE nie znajdziemy akceptacji dla stanowiska wyrażonego w interpretacji ogólnej odrzucającej odbiór i podpisanie protokołu jako wyznacznika momentu wykonania usługi.
Trybunał stwierdził, iż w świetle przepisów Dyrektywy 112, w przypadku braku wystawienia faktury dotyczącej świadczonych usług lub wystawienia jej z opóźnieniem, formalny odbiór tej usługi może być uważany za moment, w którym usługa ta została wykonana, gdy:
- strony umowy uzgodniły formalny odbiór usług w umowie,
- postanowienia umowne odzwierciedlają rzeczywistość gospodarczą i handlową w dziedzinie, w której usługa jest wykonywana i,
- formalność ta stanowi materialne zakończenie usługi i ustala ostatecznie wysokość należnego wynagrodzenia.
Tym samym w określonych sytuacjach (spełniających powyższe przesłanki) podpisanie protokołu stanowiące formalny odbiór prac budowalnych można odczytywać jako moment wykonania usług. Nie jest to jednak reguła uniwersalna i aby ustalić, czy w konkretnym przypadku znajdzie zastosowanie, konieczna jest analiza okoliczności związanych z daną transakcją.
W wymiarze praktycznym wyrok powinien w zasadniczy sposób wpłynąć na stanowisko organów podatkowych. Ponadto stwarza szanse na wznowienie postępowań podatkowych w sprawach, w których zakwestionowano terminowość rozliczeń podatku VAT z tytułu usług budowlanych i budowlano-montażowych z tego względu, że faktury zostały wystawione po upływie 30 dni od ich rzeczywistego zakończenia, ale przed upływem tego terminu liczonego od podpisania protokołu odbioru robót.
Kontakt
Anna Mełgieś, Doradca Podatkowy nr wpisu 12251
a.melgies@doradca.lublin.pl
tel. 605 076 074,
tel. 081-5322375 wew. 344
