Utworzenie nowej spółki nie skutkuje utrzymaniem zwolnienia podmiotowego z VAT
W wyroku z dnia 4 października 2024 r. (sygn. C-171/23) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zanegował stosowaną przez podatników praktykę polegającą na tworzeniu nowych spółek celem zachowania zwolnienia podmiotowego z VAT.
Orzeczenie zapadło w sprawie chorwackiego przedsiębiorcy, który w związku z okolicznością zbliżania się do limitu sprzedaży wyznaczającego próg zwolnienia podmiotowego z VAT (w Chorwacji wynosi on 35 tys. euro) – utworzył nową spółkę, aby poprzez jej struktury kontynuować dotychczasową działalność korzystając od nowa z niniejszego zwolnienia.
Na gruncie polskiego ustawodawstwa w zakresie zwolnienia podmiotowego właściwym jest art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, który wskazuje, że: „Zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.”
Kwoty chroniące przed obowiązkowym opodatkowaniem podatkiem VAT dostawy towarów/ świadczenia usług, ustalone przez poszczególne państwa członkowskie UE, nie są więc wysokie – stąd zauważalne (w szczególności wśród mniejszych firm) praktyki mające na celu kontynuowanie sprzedaży bez naliczania podatku.
Tendencja ta dotyczy głównie przedstawicieli branż o dużym odsetku konkurencyjności, gdzie ostateczna cena towaru lub usługi ma kluczowe znaczenie m.in. w sektorze gastronomii, handlu artykułami spożywczymi oraz innych usług gdzie nabywca nie ma prawa odliczyć podatku VAT z uwagi na pozostawanie podmiotem nieuprawnionym (konsument) lub sektorze usług zwolnionych z opodatkowania VAT przedmiotowo np. z zakresu medycyny, ubezpieczeń czy finansów.
Na gruncie analizowanej sprawy, w celu zachowania zwolnienia z VAT, przedsiębiorca utworzył odrębną spółkę, posługującą się oddzielnym NIP. Rozpoczęcie działalności przez nowy podmiot gospodarczy uprawniał do liczenia limitu zwolnienia podmiotowego z VAT de facto od początku.
Chorwacki fiskus zakwestionował jednakże to działanie uznając je za nadużycie prawa mające na celu uszczuplenie budżetu państwa o wysokość należnego podatku od towarów i usług i nakazał zapłatę podatku – z czym nie zgodziła się nowopowstała spółka. Sąd administracyjny kraju siedziby podmiotu, celem rozwiązania sporu, skierował do TSUE pytanie prejudycjalne w przedmiocie ustalenia czy we wskazanej sprawie doszło do oszustwa podatkowego, szczególnie jeżeli w analizowanym okresie rozliczeniowym chorwackie przepisy nie regulowały właściwych przepisów o nadużyciu prawa.
Przedmiotowym wyrokiem, TSUE potwierdził stanowisko chorwackiego organu podatkowego wskazując, że tworzenie nowej spółki wyłącznie w celu utrzymania prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT stoi w sprzeczności z zamiarem unijnego ustawodawcy oraz istotą funkcjonowania niniejszego zwolnienia. Przy czym, w ocenie Trybunału, nie ma znaczenia fakt, że w czasie, którego dotyczyło zaskarżenie, prawo krajowe Chorwacji nie przewiduje w przedmiotowym zakresie przepisów o nadużyciu prawa.
Jak podkreślił TSUE: „Nikt nie może powoływać się na normy prawa Unii w sposób stanowiący nadużycie, przy czym nie można rozszerzać zakresu ich zastosowania tak, aby objąć nim praktyki stanowiące nadużycie”.
Z uwagi na ujednolicony charakter prawa unijnego w zakresie podatku VAT, przedmiotowy wyrok nie jest jednakże ograniczony do ustawodawstwa obowiązującego na terenie Chorwacji lecz stanowi silny argument w rękach organów podatkowych wszystkich państw członkowskich UE.
Stanowisko TSUE może skutkować zaostrzeniem podejścia polskich organów w sprawach podatników, którzy decydują się na reorganizację biznesów poprzez tworzenie nowych spółek oraz odmową uznania ich za podatników zwolnionych z VAT, jeżeli udowodnione zostanie, że jedynym powodem ww. działań jest chęć pozostania w sferze zwolnienia podmiotowego.
