Wyrok TSUE: Małżonkowie są jednym podatnikiem VAT
Małżonkowie, którzy sprzedają nieruchomość należącą do ich majątku prywatnego, powinni być traktowani jako jeden podatnik VAT. Taki wniosek płynie z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 3 kwietnia 2025 r. (sygn. C-213/24, E.T. przeciwko Dyrektorowi Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu).
Stan faktyczny:
TSUE rozpatrywał sprawę polskiego małżeństwa, które sprzedało działki wchodzące w skład ich majątku wspólnego. Chronologicznie, małżeństwo E.T. i W.T. otrzymało w 1989 r. grunty rolne w ramach gospodarstwa rolnego (wspólność majątkowa). W 2011 r. zawarli umowę z profesjonalną firmą (B.A.Z.), która – jako pełnomocnik – miała podzielić działki, zmienić ich przeznaczenie z rolnych na budowlane, uzbroić je i doprowadzić drogi dojazdowe oraz dokonać działań marketingowo-reklamowych dążących do sprzedaży. Faktyczna sprzedaż działek odbywała się natomiast w latach 2017–2021. W drodze kontroli, organy podatkowe uznały, że działania podjęte przez małżeństwo wykraczały poza zwykły zarząd majątkiem osobistym i stanowiły czynności charakterystyczne dla działalności gospodarczej (podobnej do działań deweloperskich) podlegającej opodatkowaniu VAT.
Spór trafił przed Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, który w świetle istotnych wątpliwości interpretacyjnych wystosował do TSUE dwa pytania w trybie prejudycjalnym, tj.:
- Czy sprzedaż nieruchomości, która została powierzona i przygotowana przez profesjonalnego pełnomocnika, może być uznana za samodzielną działalność gospodarczą (wywierającą skutki podatkowe po stronie właścicieli nieruchomości)?
- Czy w kontekście wspólności majątkowej, każdy z małżonków powinien być uznawany za odrębnego podatnika VAT?
Najważniejsze ustalenia Trybunału:
1. Sprzedaż nieruchomości przez pełnomocnika – TSUE orzekł, że osoba, która sprzedaje nieruchomość z powierzeniem profesjonalnemu przedsiębiorcy (jako pełnomocnikowi) zadań związanych z przygotowaniem jej do transakcji (m.in. podział działki, uzbrojenie, zmiana przeznaczenia na działki budowlane) może być traktowana, w kontekście tej sprzedaży, jako podatnik VAT prowadzący samodzielnie działalność gospodarczą.
W ocenie TSUE, okoliczność skorzystania z usług profesjonalnego pełnomocnika – nie stanowi argumentu przesądzającego o braku występowania właścicieli w roli podatnika VAT. Jeżeli sprzedaż została poprzedzona profesjonalnymi działaniami, to osoba fizyczna może zostać uznana (na gruncie VAT) za prowadzącą działalność gospodarczą, a skutki podatkowe podejmowania aktywnych działań w zakresie obrotu nieruchomościami mogą przypisane być mocodawcom, nawet jeśli faktycznie podejmowane były (w ich imieniu i na ich rzecz) przez pełnomocnika/firmę zewnętrzną.
2. Małżonkowie sprzedający działkę traktowani mogą być jak jeden podatnik VAT – TSUE potwierdził, że sprzedaż nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego małżonków występujących w ramach takiej sprzedaży w charakterze podatników VAT, powinna być traktowana jako transakcja realizowana przez jednego podatnika VAT, a nie przez dwóch odrębnych. W praktyce oznacza to, że małżonkowie, którzy sprzedają działkę należącą do majątku wspólnego, powinni rozliczyć VAT jako jeden podmiot.
Dotychczas w Polsce zauważalna jest odmienna praktyka – organy podatkowe traktują każdego z małżonków osobno i obciążają ich obowiązkiem zapłaty VAT proporcjonalnie od połowy wartości transakcji. Wyrok Trybunału daje jednak podstawy do zmiany przepisów krajowych. W związku z powyższym należałoby się spodziewać nowelizacji ustawy o VAT lub przynajmniej zmiany podejścia organów podatkowych w tym obszarze.
Źródło: Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 3 kwietnia 2025 r., w sprawie C‑213/24 [Grzera] (link)
