Darowizna przekazana w gotówce nie jest zwolniona od podatku
W dniu 20 marca 2023 r. Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę, w myśl której skorzystanie ze zwolnienia od podatku darowizny środków pieniężnych otrzymanych przez osobę z tzw. „zerowej” grupy podatkowej bezwzględnie wymaga przekazania tej darowizny przelewem na rachunek płatniczy obdarowanego w banku, SKOKu lub w drodze przekazu pocztowego. Tym samym, kończy się wieloletni spór co do interpretacji przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.
Przypomnijmy, że otrzymanie darowizny od osób z grona najbliższej rodziny (małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy) w kwocie nieprzekraczającej 10.434 zł w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie środków pieniężnych nie podlega opodatkowaniu, ani też zgłoszeniu. Niemniej jednak, w przypadku większych kwot obdarowani mogą skorzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Zgodnie z treścią tego przepisu, aby skorzystać ze zwolnienia podmiotowego w związku z otrzymaną darowizną od osoby z ww. kręgu, koniecznym jest:
a) zgłoszenie darowizny w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (złożenie przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego lub z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia),
b) udokumentowanie otrzymania darowizny na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Od lat w orzecznictwie sądowym toczył się spór co do tego, czy darowanie środków pieniężnych może być udokumentowane wyłącznie przelewem np. na rachunek bankowy obdarowanego lub czy do zachowania warunków zwolnienia wystarczy przekazanie gotówki na rzecz obdarowanego, który następnie wpłaci ją na swoje konto i odpowiednio udokumentuje taki przelew (np. poprzez tytuł przelewu). Spór był na tyle istotny, że w postępowanie w sprawie prowadzone było z udziałem Rzecznika Praw Obywatelskich czy Prokuratury Krajowej.
W uchwale z 20 marca 2023 r. sygn. akt III FPS 3/22 Naczelny Sąd Administracyjny opowiedział się za wąskim rozumieniem tego przepisu i stwierdził, że warunkiem do skorzystania ze zwolnienia podatkowego uregulowanego w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest udokumentowanie dokonania przekazania środków pieniężnych we wskazany w tym przepisie sposób przez darczyńcę na rzecz obdarowanego. Niewątpliwie więc następcze przekazanie otrzymanej gotówki przez obdarowanego na własny rachunek bankowy nie będzie uprawniać do skorzystania ze zwolnienia.
W uzasadnieniu ustnym rozstrzygnięcia podniesiono, że wpłata na konto obdarowanego musi zostać dokonana przez darczyńcę. W innym przypadku bowiem nie sposób takiego przelewu potraktować jako darowizny, gdyż byłoby to wbrew przepisom. Z uchwały NSA wynika więc, że to darczyńca obowiązany jest do wykazania, że przekazał darowiznę obdarowanemu. Nie można tego uczynić, jeśli darczyńca przekaże obdarowanemu gotówkę, a ten wpłaci ją na swoje konto. Niemożliwym będzie bowiem zapewnienie identyfikacji stron umowy darowizny.
Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 marca 2023 r. sygn. akt III FPS 3/22
