Uchwała NSA w składzie 7 sędziów ? wszczęcie postępowania z KKS a przedawnienie
Sądy administracyjne mogą kontrolować, czy fiskus nie wszczął postępowania karnego skarbowego wyłącznie po to, aby nie dopuścić do przedawnienia zobowiązania podatkowego
W dniu 24 maja br. Naczelny Sąd Administracyjny wydał uchwałę (I FPS 1/21), w której potwierdził, że sądy administracyjne w ramach swojej kontroli mają prawo oceniać, czy fiskus nie wszczął postępowania karnego skarbowego tylko i wyłącznie po to, by zawiesić bieg terminu przedawnienia.
Uchwała została podjęta na wniosek Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców. Dotychczas były rozbieżności co do dopuszczalności sądowej kontroli wszczynania przez fiskusa postępowań karnych skarbowych. W orzecznictwie ukształtowały się bowiem dwie linie orzecznicze w tego rodzaju sprawach.
Zgodnie z pierwszą linią sądy administracyjne, rozpoznając skargi podatników na decyzje wymiarowe, mogą i powinny kontrolować, czy fiskus nie nadużył prawa, wykorzystując instrumentalnie art. 70 par. 6 ust. 1 ordynacji, w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia (tak orzekł NSA m. in. w wyrokach z 30 lipca 2020 r. sygn. akt I FSK 42/20 oraz I FSK 128/20, czy 19 grudnia 2018 r. sygn. akt II FSK 27/17).
Zgodnie natomiast z drugą linią orzeczniczą sądy nie mogą badać, czy postępowanie karne skarbowe zostało wszczęte instrumentalnie (tak uznał NSA m.in. 24 listopada 2016 r., sygn. akt I FSK 759/15 i 9 listopada 2018 r., sygn. akt I FSK 2149/16).
Z kolei Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców był przekonany, że ocena, czy organy podatkowe nie sięgają po zarzuty karne instrumentalnie, mieści się w granicach sądowej kontroli legalności. Stanowisko to potwierdził NSA, który uznał, że ocena przesłanek zastosowania art. 70 § 1 pkt 6 i 70c ordynacji podatkowej mieści się w granicach sprawy sądowej.
