Jak dochować należytej staranności przy weryfikacji czy kontrahent jest rzeczywistym właścicielem
Sposób dochowania należytej staranności w kontekście tzw. pośrednich transakcji rajowych budzi dużo wątpliwości w praktyce.
Zgodnie z art. 11o ust. 1a ustawy o CIT (odpowiednio art. 23za ust. 1a i 1b PIT) do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych są zobowiązani podatnicy dokonujący transakcji, w przypadku której rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (dalej również raj podatkowy) oraz wartość tej transakcji za rok podatkowy, przekracza 500 000 zł.
Na potrzeby ust. 1a domniemywa się, że rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jeżeli druga strona transakcji (czyli kontrahent podatnika) o których mowa w ust. 1a, dokonuje w roku podatkowym lub roku obrotowym rozliczeń z podmiotem mającym siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową. Przy ustalaniu tych okoliczności podatnik lub spółka niebędąca osobą prawną są obowiązani do dochowania należytej staranności.
Jak zostało wskazane, podatnik powinien dokonać weryfikacji kontrahentów, pod kątem pośrednich transakcji rajowych, w sytuacji w której roczna wartość transakcji przekracza 500.000 zł. Należy pamiętać o tym, że ta weryfikacja powinna dotyczyć również podmiotów niepowiązanych z podatnikiem, w tym również podmiotów zagranicznych.
Powyższa regulacja w praktyce sprawia duże wątpliwości. W tym zakresie należy wskazać, na projekt objaśnień podatkowych przygotowanych przez Ministerstwo Finansów.
W tym projekcie został wskazany przykładowy schemat weryfikacji kontrahenta:
- po pierwsze należy zweryfikować czy kontrahent podatnika jest rzeczywistym właścicielem należności - jeżeli jest rzeczywistym właścicielem to wówczas nie powstaje obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej.
- jeżeli kontrahent nie jest rzeczywistym właścicielem należności, to należy ustalić kto jest rzeczywistym właścicielem - jeżeli zostanie zidentyfikowane, że rzeczywistym właścicielem jest podmiot z raju podatkowego to wówczas należy sporządzić dokumentację cen transferowych, natomiast jeżeli nie jest podmiotem z raju podatkowego, to obowiązek sporządzenia dokumentacji nie powstanie,
- jeżeli natomiast nie jest możliwe ustalenie, czy rzeczywisty właściciel należności jest podmiotem rajowym, to wymagane jest zweryfikowanie, czy kontrahent podatnika dokonuje rozliczeń z podmiotem rajowych, których roczna wartość przekracza 500.000 zł. Chodzi tu więc o transakcje o charakterze zakupowym, które powodują dokonywanie płatności przez kontrahenta na rzecz podmiotu z raju podatkowego. Jeżeli takie rozliczenia są dokonywane, to wówczas konieczne będzie przygotowanie dokumentacji podatkowej.
Jak dokonać weryfikacji
Przede wszystkim zasadne jest uzyskanie oświadczenia od kontrahenta, które pozwala na weryfikacje tych powyżej wskazanych kroków:
- czy kontrahent jest rzeczywistym właścicielem należności,
- kto jest rzeczywistym właścicielem należności,
- czy są dokonywane rozliczenia z podmiotami rajowymi.
W praktyce jednak pozyskanie takiego oświadczenia może być utrudnione. Jednak podatnik musi wykazać należytą staranność, dlatego też powinien posiadać dowody że o takie oświadczenie wystąpił.
Oprócz samego oświadczenia podatnik może również przeanalizować inne dostępne dane wynikające z powszechnie dostępnych rejestrach. W tym zakresie można wskazać na Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych oraz Krajowy Rejestr Sądowy (oraz ich odpowiedniki w innych krajach). Należy jednak podkreślić że także wykorzystanie tych danych nie jest proste, ponieważ te rejestry nie zawsze są darmowe i może się wiązać z opłatami rzędu kilkudziesięciu złotych, a ponadto nie zawsze są one dostępne w języku angielskim.
Biorąc pod uwagę fakt, że podatnik musi przeanalizować, czy jego kontrahenci nie realizują tzw. pośrednich transakcji rajowych konieczne jest przygotowanie się do realizacji tego obowiązku. Ponieważ te przepisy dotyczą już transakcji realizowanych w 2021 r. to podatnicy muszą przeanalizować czy nie są zobowiązani do przygotowania dokumentacji podatkowej. Przygotowana dokumentacja cen transferowych nie musi przy tym obejmować analizy cen transferowych (analizy porównawczej lub analizy zgodności).
