Wsteczne obniżenie stawek amortyzacji – odmienne podejścia KIS i sądów administracyjnych
7 maja 2025 r. NSA wydał kolejny korzystny dla podatników wyrok w zakresie prawa do wstecznego obniżenia stawek amortyzacji (sygn. akt II FSK 1028/22).
Prawo do obniżenia stawek amortyzacji wynika z art. 16i ust. 5 ustawy o CIT oraz art. 22i ust. 5 ustawy o PIT, zgodnie z którymi „podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych.
Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Krajowa Informacja Skarbowa oraz sądy administracyjne interpretują jednak odmiennie pojęcie „od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego”. Zdaniem KIS – stawki amortyzacyjne można zmieniać wyłącznie na początku każdego roku następującego po roku bieżącym. Inna interpretacja tych przepisów dawałaby podatnikom możliwość swobodnej i oderwanej od przyczyn takich jak błąd rachunkowy czy oczywista omyłka zmiany wysokości kosztów podatkowych (wynikających ze zmienionych stawek amortyzacji) za zamknięte już okresy rozliczeniowe.
Innego zdania są sądy administracyjne. W ich ocenie obecna konstrukcja spornych przepisów nie jest na tyle precyzyjna, aby można było je interpretować w sposób, w jaki robią to organy podatkowe. Liczne wyroki WSA oraz NSA potwierdzają, że brzmienie przepisów art. 16i ust. 5 ustawy o CIT oraz art. 22i ust. 5 ustawy o PIT nie pozbawia podatników prawa do zmniejszania stawek amortyzacyjnych za przeszłe okresy. Gdyby intencją ustawodawcy było ograniczenie prawa do zmniejszania stawek amortyzacyjnych jedynie w odniesieniu do przyszłych okresów, to powinno to zostać, w ocenie sądów administracyjnych, jednoznacznie wyrażone w treści przepisów.
Dla podatników bardziej korzystne jest oczywiście podejście sądów administracyjnych. Pozwala ona m.in. na wsteczne obniżenie kosztów podatkowych w okresach, w których np. ponieśli oni stratę oraz ich „przeniesienie” do okresów, w których osiągnęli dochód. Celem takiego działania jest niedopuszczenie do sytuacji, w której koszty wynikające z zastosowania standardowej stawki amortyzacji „przepadałyby” w związku z ponoszeniem straty. Jeżeli bowiem podatnik i tak poniósłby w roku podatkowym stratę, to nie występuje u niego podstawa opodatkowania, na którą wpływ mogłyby mieć koszty wynikające z odpisów amortyzacyjnych. Owszem, wyższe koszty skutkowałyby poniesieniem wyższej straty, o którą można by następnie pomniejszyć dochód np. z roku następnego, ale należy zwrócić uwagę, że o poniesioną stratę dochód można pomniejszyć maksymalnie w przeciągu 5 lat następujących po roku, w którym stratę tę poniesiono. Przepisy nie wskazują natomiast maksymalnego okresu, przez który można stosować obniżone stawki amortyzacyjne (a więc de facto okresu maksymalnego, o który można odroczyć związane z nimi koszty).
Sądy odnoszą się m.in do uzasadnienia projektu nowelizacji art. 16i ust. 5 ustawy o CIT – „podatnicy będą mogli w okresie ponoszenia strat podatkowych zaplanować maksymalnie obniżone stawki amortyzacyjne i powrócić do stawek, tj. wyższych kosztów podatkowych, w okresie osiągania dochodów, a tym samym odpowiednio wpływać na wysokość straty podatkowej i dochodu do opodatkowani”. Wysokość straty nie zawsze można jednak oszacować – zwłaszcza, gdy podatnik ponosi ją na przestrzeni kilku lat.
Pomimo wielu pozytywnych wyroków WSA oraz NSA Dyrektor KIS nadal wydaje interpretacje niekorzystne dla podatników (które następnie i tak są uchylane przez sądy administracyjne). Podatnicy mają więc bardzo duże szanse na uzyskanie korzystnego dla nich rozstrzygnięcia w zakresie wstecznego obniżenia stawek amortyzacji, ale muszą przygotować się na długotrwały spór z organem interpretacyjnym (który często kończy się dopiero przed NSA).
