VAT może obejmować czynności nielegalne
W wyroku z 27 kwietnia 2023 r. (C-677/21) TSUE potwierdził zasadność obciążenia VAT opłat za nielegalny pobór energii.
Orzeczenie to wpisuje się we wcześniejsze stanowiska Trybunału, w świetle których bezprawność działania nie stanowi samodzielnej przeszkody dla poboru podatku, gdyż Dyrektywa VAT generalnie nie rozróżnia czynności legalnych i nielegalnych.
W przedmiotowej sprawie belgijski operator sieci dystrybucji energii elektrycznej obciążył odbiorcę opłatami naliczonymi z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej, doliczając do nich podatek VAT. Przy ustalaniu wysokości opłat uwzględniono uregulowania prawa przewidujące pobieranie opłat oraz kalkulowanie ich wysokości. Na etapie dochodzenia należności pojawiła się wątpliwość dotycząca m.in. ustalenia, czy w okolicznościach „nielegalnego poboru” w ogóle doszło do odpłatnej dostawy towarów dokonywanej w ramach działalności gospodarczej i tym samym spełnienia przesłanek jej opodatkowania.
W odniesieniu do kwestii uznana zdarzenia za opodatkowaną dostawę towarów Trybunał, mając na uwadze specyfikę ocenianej działalności oraz m.in. fakt, że operator otrzymał zapłatę, uznał, że taka czynność (opodatkowana dostawa towarów) mogła mieć miejsce, stwierdzając, iż.:
- dostawa energii elektrycznej dokonywana przez operatora sieci dystrybucji, nawet jeśli jest ona niezamierzona i wynika z bezprawnego działania osoby trzeciej, stanowi odpłatną dostawę towarów obejmującą przeniesienie prawa do rozporządzania rzeczą;
- dostawa energii elektrycznej dokonywana przez operatora sieci dystrybucji, nawet jeśli jest ona niezamierzona i wynika z bezprawnego działania osoby trzeciej, stanowi działalność gospodarczą wykonywaną przez tego operatora, ponieważ wiąże się z ryzykiem nieodłącznie związanym z jego działalnością jako operatora sieci dystrybucji energii elektrycznej.
Wyrok dotyczy wprawdzie sprawy belgijskiej, ale może realnie wpłynąć na sytuację krajowych podatników. Obecnie obciążenie opłatami za nielegalny pobór energii elektrycznej kwalifikowane jest jako odszkodowanie pozostające poza zakresem opodatkowania VAT. Treść prezentowanego wyroku TSUE może jednak spowodować zmianę tej korzystnej dla podatników linii orzeczniczej, zaakceptowanej już przez organy podatkowe. Zapewne wpłynie również na ocenę innych podobnych przypadków, w których dochodzi do płatności za faktyczną dostawy towaru, chociaż z naruszeniem przepisów prawa lub umów.
